" Jo, nuk është ashtu! Por ju jeni që

doni të ngutshmen. Dhe e lini pas

shpine atë, të ardhmen"

(Kuran, 75: 20,21)

   Në kujtesën e njerëzimit, shumica e lëvizjeve që mundësuan marëdhëniet nuk gëzojnë privilegjin e dokumentit dhe si të tilla, iu nënshtruan imitimit e duke u harmonizuar me të përditshmen u kthyen në zakone jetike, të cilat mirë apo keq, ngadalë apo shpejt, kanë përparuar në dobi apo në dëm të njeriut dhe të jetës në përgjithësi. Ndryshe, "Gomari i Buridanit" prej të cilit njerëzimi krenohet se nxorri mësimin e duhur, dhe me përkushtim i është turrur të dy "mullarëve" me qëllimin fisnik të mos ngordhë i uritur.

   Që fisnikërimi i njeriut  ka lidhje me stomakun e tij (me që uria i referohet një gomari aspak fisnik), kjo tashmë është e pranuar botërisht, nisur nga statistikat për sasitë e sillës që konsumohen për frymë nëpër grazhdet e racave të ndryshme nga ku disa na rezultojnë më të përparuara, të tejngopur gromësijnë më shpesh dhe si rrjedhojë, duhet të jenë më të lumtur se të tjerët (!!!), gjë për të cilën veç në qofsh tuafë për t'i kundërtshtuar. E në fund të fundit as nuk ia vlen, dikush gjithmonë do të jetë diku përpara. Nëse diku nuk do të ishin këta që janë, as ne s'do ishim këta që jemi. Zotit falë, as ne na duhet mençuria e tyre dhe aq më pak ata e duan budallallëkun tonë.

   Megjithatë, personazhi që kam zgjedhur apo më mirë që më bëri përshtypje, edhe është i sërës më të lartë fisnike, ku gromësimat nuk kanë të mbaruar, edhe na shfaqet në shtresën më të ulët të zhelanëve që nisur nga stomaku, nuk kanë as shenjën më të vogël të fisnikërisë. Tashmë ky personazh është zakon, nuk dihet sa i lashtë, siç nuk dihet nëse imiton ai (ndoshta më e mundshmja) apo të tjerët imitojnë  atë (e mundëshme edhe kjo), kuptohet jo vetëm për forcë zakoni. Dhe vërtet, është për t’u habitur se si njeriu me gjithë intelektin që ka në përdorim, nuk mundi të gjejë diçka më të mirë në shëmtinë e vet, e as më të mençur në të frikshmen që bart, se sa ngjashmëria me veten.  Dordolecët ...

   Dordolecët, për mua dhe ty miku im, çuditërisht nuk janë të frikshëm se nuk gromësijnë, pra nuk janë “njerëz”. Ata  janë vërtet për të trembur, por ama atë pjesë së botës së gjallë që kërkon të marrë diçka nga pjesa e njeriut (!!!), apo prej së cilës njeriu ruan atë që i grabiti kësaj bote të gjallë, në emër të epokës së kultivimit, të cilën këto gjallesa s'e kanë kuptuar akoma, e as të mirat nuk ia dinë.(!?)

   Po. Njeriu për ato gjallesa është i frikshëm, deri në tmerr, dhe ashtu dordolec i mbushur me kashtë, që vetëm i ngjan të vërtetit me ndonjë grimcë civilizim të grisur.

   Mjafton një kapele copë, një palë doreza ku mungojnë tri-katër gishtërinj, një kitarë e prishur pa tela që kurrë më s’do të bëjë atë për të cilën u bë, një kostum i leckosur, dhe sidomos  pa harruar në asnjë rast improvizimin e fytyrës së njeriut, e zogjtë të topitur, nuk do të guxojnë të kujtojnë urinë, do ta durojnë atë. Dhe jo vetëm zogjtë. Me pak fjalë njeriu di të trembë, dhe e ka trembur atë pjesë të botës të cilën po ai e ka quajtur “TË EGËR”.  Paradoks, apo jo?!

   Bota ka gjithnjë e më shumë zogj e kafshë, që shtegtojnë, për t’i shpëtuar dorës dhe takimit me njeriun e pamëshirshëm, që ha pyje të tërë, pi këneta gjer në pikën e fundit, dhe gjithsesi, mbetet i uritur dhe as etjen e shuan. Ajo pjesë e kësaj bote “të egër” që provon të rezistojë me fanatizëm, o zhduket e tëra pa nam e nishan, ose vihet nën mbrojtjen e dhunshme të këtij njeriu që i mori gjithshka asaj, dhe e denatyruar do të mbijetojë për mëshirë si ekzemplarë të fundit të paraardhësve, të cilëve vetëm i ngjajnë diku, në diçka, apo ndoshta edhe më pak.

   Pra, dordolecët nuk janë thjeshtë dordolecë. Jo. Ata janë krejt tjetër. Dhe për ironinë e të gjithë ironive, këto qënie të denatyruara që vetëm i ngjajnë njeriut, për gjallesat në ikje, janë kujtimi i hidhur për dhimbjen e së kaluarës, dhe pa dyshim shembëllimi më i vërtetë i së ligës që vjen, kërkon, merr nga kjo botë, jashtë çdo kriteri, pa kursyer as veten. Dordolecët për këtë botë të ashtuquajtur “E EGËR”, janë kufij të patjetërsueshëm të marshimit të çmendur dhe llogjik, të bishës së pamposhtur me emrin anonim “Njeri”.

   Si të tillë, dordolecët janë monumentet më të vërtetë që u ngritën dhe do ngrihen për njeriun. Dhe para çdo monumenti të tillë nëse do të ndalesh, edhe pa i kushtuar shumë vëmendje, do të shikosh se  secili nga këto krijesa  “të përkryera”  e "të pathyeshme”, ka një parcelë të tijën, të cilën e ka mbjellë po vetë, me kulturën që është vetëm e tija, dhe e ruan atë me përkushtimin e një dordoleci. Çdo njeriu i takon një monument si ky, dhe nga ana tjetër, po t’i heqësh kashtën dhe hunjtë që e mbajnë, nuk dihet se ku do ta përplasë era atë pak qytetari të leckosur që i mbetet. Secili nga këta dordolecë është për të trembur pjesën prej njeriu te dordolecët e tjerë.

   Dordolecët e vërtetë të njerëzimit  janë të mishtë, të dhjamtë, (Demos, me ndryshimin e theksit do të thotë dhjamë pra demokraci, ndryshe, pushtet i dhjamit) të rrethuar me rrobaqepës që qepin ndershmërinë sipas modës së fundit, me doreza gjithmonë të reja që ruajnë pastërtinë e duarve, me kapele apo frizurë e cila di të fshehë (o Zot mos çmendojnë), me një kitarë me të gjitha telat që bie e ndjell përgjumje (mjerë ata që s’i ze gjumi, apo të paktën që s’shtiren si të tillë), dhe buzëqeshja, patjetër buzëqeshja në fytyrën e kultivuar të dordolecit.

   Pompë, zhurmë, bujë dhe kashtë. Shumë kashtë përreth. Dashuria ka kohë që i takon “botës së egër” dhe fshihet në ato pak treva ku urbanizimi akoma nuk ka arritur të kafshojë.

   Kuptohet vetiu që s'mund të vazhdoj më tej. E di që miku im zhelan nuk do të mbajë mëri edhe nëse rrëmoj akoma, pasi prej natyre është i përkorë, di të merret vesh dhe prej shekujsh sillet butë me njerëzit, por nga ana tjetër ai plak i majmë vesves dhe zevzek i " Coca Cola-s"- karrocën e të cilit e tërheqin drerët, nuk do të ma falë vazhdimin dhe po qe se nuk e ndërpres, mund të më ndërsejë zagarët që mban përreth, që përveç se janë të dhjamtë si ai, shumica janë keqas të tërbuar, më të denjët e zgjedhur të pjellës së vet në tërbim.

            Sidoqoftë, do të vijë një ditë (ku dihet?!), dhe dordolecët zhelanë prej kashte nuk do të na jenë më të nevojshëm dhe ndoshta kjo do të quhet fitore, e  cila gjithsesi nuk do të jetë, as vetëm dhe as aq e thjeshtë.

Fatmir Baçi