Pyetja:

A lejohet itikafi në çdo xhami? Nëse po apo jo argumenti? Ç’mendoni për hadithin e Pejgamberit alejhi selam se nuk ka itikaf përveç në tri xhamia? A mundeni argumentin për ata që e lejojnë se për këta që e ndalojnë dihet argumenti. Allahu ju shpërbleftë për përgjigjen! 

Përgjigja:

Falënderimet i takojnë Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshim mbi të dërguarin e Tij Muhamed, mbi familjen, shokët dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit

Qëndrimi i pothuajse të gjithë dijetarëve rreth itikafit është se ajo lejohet në të gjitha xhamitë dhe se ajo nuk është e kushtëzuar vetëm në tri xhamitë (Mesxhidu Haram-Kabe, Xhamisë së Resulullahut në Medine dhe Mesxhidu Aksas).

Itikafi nuk lejohet, përveç se në këto tri xhami, këtë e kanë thënë një numër i vogël i ulemave.

Nga dijetarët të cilët e mbajtën këtë qëndrim është dijetari jonë i njohur të cilin me plotë meritë e quajtën edhe muhadithi i shekullit, Shejh Muhamed Nasirudin Albani.

Në këtë çështje më duhet të bëj një vërejtje se nëse për këtë rast themi se qëndrimi i shejh Albanit (Allahu e mëshiroftë!) nuk është i saktë, nuk do të thotë se ne kemi nënvlerësuar personalitetin e këtij njeriu që për fat të keq disa janë munduar ta paraqesin ashtu personalitetin e tij. Vërtet, ky dijetar ka lëvdata të shumta posaçërisht në ringjalljen e sunetit në kohën tonë. Për këto gjëra është folur nga hoxhallarët tanë dhe ekzistojnë edhe shkrime të ndryshme, ata që janë në përcjellje të rrjedhave kanë pasur rastin t`i lexojnë. Lusim Allahun e Lartësuar ta shpërblejë për punën dhe kontributin gjatë jetës së tij!

Duke ia shtuar kësaj edhe atë se qëndrimi i tij është shumë larg fanatizmit, pasimit të verbër (taklidit) apo thënies pa argumente. Por, qëndrimi i tij është mjaft i qartë dhe i bazuar në argumente të sakta, apo së paku ato argumente që ai si vlerësues dhe njohës mjaft meritor i haditheve i konsideronte të sakta.

Por megjithëkëtë ne themi se qëndrimi i tij i nënshtrohet asaj që i nënshtrohen thëniet e dijetarëve të tjerë, si Ebu Hanife, Maliku, Ibën Tejmije dhe të gjithë të tjerëve që i njeh historia. Asnjërit nga ata thënia e tij nuk lejohet të trajtohet si thënie që nuk mund të jetë e gabuar.

Prandaj me këtë rast dëshirojmë ta cekim edhe atë që ndoshta dikush nga vëllezërit e bën me dije apo pa dije që të anojë në qëndrimin e këtij dijetari nga simpatia dhe dashuria që ka, duke mos shikuar esencën e çështjes.

Pasi kuptuam këtë themi se qëndrimi i lejimit të itikafit në të gjitha xhamitë është më i qëndrueshëm. Allahu e di më së miri.

Kurse sa i përket hadithit të Resulullahut (salallahu alejhi ue selem) ku thotë:  

"Nuk bëhet itikaf veçse në tre xhamitë (në Kabe, në xhaminë e Pejgamberit dhe në Kuds).".

Ky hadithi është i saktë me vlerësimin e disa dijetarëve e ndër ta edhe shejh Albani (Allahu e mëshiroftë!), kurse disa muhadithinë të tjerë e kanë vlerësuar si të pasaktë.

Nëse lexohet hadithi i plotë, atëherë mund të kuptohet një çështje mjaft me rëndësi këtu. Haditi i plotë është kështu:

Transmetohet se Hudhejfa (Allahu qoftë i kënaqur me të!) i ka thënë Abdullah Ibën Mesudit (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se një grup i muslimanëve janë duke bërë itikaf (në xhaminë) ndërmjet shtëpisë tënde dhe shtëpisë së Ebu Musait. A nuk do të shkosh që t’ua tërheqesh vërejtjen, pasi ti e di se Resulullahu (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nuk bëhet itikaf veçse në tre xhamitë (në Kabe, në xhaminë e Pejgamberit dhe në Kuds)”. Abdullah Ibën Mesudi i thotë: “Ndoshta ti ke harruar kurse ata e kanë mbajtur në mend, apo ti ke gabuar e ata ia kanë qëlluar”.  (Transmeton Abdurrezaku e të tjerë)

Ky është njëri nga hadithet komplet të transmetuara për këtë çështje.

Nga ky hadith kuptojmë se këtë qëndrim, pra se nuk lejohet itikafi vetëm se në tri xhamitë ishte, gjithashtu, mendim i Hudhejfes nga sahabët.

Në këtë qëndrim nuk është pajtuar nga sahabët Abdullah Ibën Mesudi, ashtu siç kuptohet nga hadithi. Pra, është e mundur që ky hadith të jetë i anuluar, apo Hudhejfe të ketë harruar, pasi i thotë Abdullah ibën Mesudi:  “Ndoshta ti ke harruar kurse ata kanë mbajtur në mend, apo ti ke gabuar e ata ia kanë qëlluar”.

Është një rregull i përgjithshëm në shkencën e usulit se nëse një citat me të cilën argumentojmë ka disa mundësi apo komente, atëherë dobësohet argumentimi me të. Allahu e di më së miri.

Hadithi "Nuk bëhet itikaf veçse në tre xhamitë”, nëse themi se është i saktë, është e mundur të jetë i anuluar (mensuh), ashtu siç mund të nënkuptohet nga thënia: “Ndoshta ti ke harruar, kurse ata e kanë mbajtur në mend, apo ti ke gabuar e ata ia kanë qëlluar”. Apo është e mundur që hadithi aludon në mohimin e arritjes së vlerës më të madhe të sevapeve vetëm se nëse itikafi bëhet në këto tri xhami, etj.

Sido që të jetë, nuk dëshirojmë të futemi më thellë në elaborimin e çështjes, por themi se thënia se ajo është e lejuar është më e qëndrueshme, pastaj edhe kjo ju jap hapësirë edhe muslimanëve që të arrijnë sa më shumë shpërblime posaçërisht ata që nuk kanë mundësi t`i vizitojnë këto tri xhami. Prandaj është më e qëlluar që në këtë mos të jemi rigoroz posaçërisht pasi për këtë nuk ka diçka të prerë dhe të qartë që assesi nuk lejohet të tejkalohet. Por ky është qëndrim i Hudhejfes, por ndoshta edhe dikujt tjetër nga sahabët apo dijetarët të cilët janë bazuar në thënien e hadithit të cekur më lartë.

Sa i përket argumenteve të atyre që e lejojnë itikafin në të gjitha xhamitë, disa prej këtyre argumenteve janë të përmendura në përgjigjen e shejhut të njohur Muhamed Salih Uthejmin (Allahu e mëshiroftë!) ku thotë:

“Itikafi në xhamitë e tjera përveç tri xhamive: Mesxhidu Harami (Kabeja), Xhamia e Resulullahut (Medine) dhe Mesxhidu Aksaja (Kudsi), është i lejuar në kohën e tij (itikafit) dhe nuk specifikohet vetëm në këto tri xhami, por itikafi mund të bëhet në këto tri xhami dhe në xhami të tjera. Kjo është thënia e imamëve të muslimanëve dhe pronarëve të katër medhhebeve që pasohen: imam Ahmedi, Maliku, Shafiu, Ebu Hanife dhe të tjerë (Allahu i mëshiroftë të gjithë!). Allahu i Lartësuar thotë: “...E kur jeni të izoluar (në itikaf) në xhamia, mos t'u afroheni atyre (grave për marëdhënie intime)...” (Bekare, 187)

Thënia “në xhamia” është e përgjithshme dhe në të hyjnë të gjitha xhamitë në sipërfaqen e tokës. Kjo fjali me këtë përmbajtje ka ardhur në fund të ajeteve të agjërimit dhe kjo dispozitë është e përgjithshme për tërë umetin në të gjitha vendet. Pra, ky është një citat me të cilën thirren të gjithë ata që janë thirrur për agjërim (ajetet më lartë), prandaj edhe janë përfunduar këto dispozita të përbashkëta me këtë thënie: “...Këto janë dispozitat e Allahut, pra mos i kundërshtoni. Ja kështu, në këtë mënyrë Allahu ua sqaron njerëzve argumentet e veta që ata të ruhen.” (Bekare, 187). Dhe është shumë larg që Allahu i Lartësuar t`i drejtohet tërë umetit me një dispozitë që nuk përfshinë vetëm se një grup i vogël nga ata.

Kurse hadithi: “Nuk ka Itikaf përveç se në tri xhami”, ky hadith, nëse shpëton nga dobësitë dhe vërejtjet, atëherë ajo aludon në mohimin përsosshmërisë. Do të thotë se itikafi më i plotë (i përsosur) është ajo që bëhet në këto tri xhami; kjo për shkak të vlerës së tyre dhe nderit që kanë ato (tri xhami).

Kësi lloji të mohimit (sikur në hadithin e itikafit) ka shumë, pra që e mohon përsosshmërinë, e jo mohimin e esencës dhe vërtetësisë së një vepre, sikurse thënia e Resulullahut (salallahu alejhi ue selem): “Nuk ka namaz në prezencë të ushqimit.” (Transmeton Muslimi), Do të thotë se në këtë rast i jepet prioritet ushqimit, pastaj falemi, por nuk do të thotë se nëse falemi nuk është i pranuar namazi. Citate sikurse ky ka shumë.

Nuk ka dyshim se nëse fjalia është mohuese atëherë ajo në bazë aludon në mohimin e esencës së dispozitës, por nëse gjendet argumenti që e ndalon atë mohim, atëherë kalon në mohimin e përsosshmërisë. Ashtu siç është rasti me hadithin e Hudhejfes. Kjo e tëra mund të thuhet nëse hadithi i shpëton dobësisë. Allahu e di më së miri”  (“Mexhmu fetava Ibën Uthejmin” vëll.20, f. 161-162).

Kurse shejhu i mirënjohur dhe shumë i respektuar Abdulaziz Bin Baz (Allahu e mëshiroftë!) kur është pyetur për itikafin në xhamitë, përveç tri xhamive ka thënë: “Itikafi në ndonjë xhami përveç tri xhamive është i saktë, por kushtëzohet që në xhaminë të cilën e bënë itikafin të falesh pesë kohët e namazit me xhemat. Nëse nuk falet namazi me xhemat nuk lejohet itikafi në të. Por, nëse ai zotohet (bënë nedhër) se do të bëj itikafin në njërën nga tri xamitë (mesxhidu harami, mesxhidu nebevij dhe mesxhidu aksa) atëherë ai detyrohet të bëjë iItikafin ashtu siç është zotuar. Allahu ua dhëntë suksesin të gjithëve në atë që Ai ka dëshirë. Eselamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatu!” (“Mexhmu fetava Bin Baz”, vëll.15, f. 444). Allahu e di më së miri.

Alaudin Abazi

01.08.2006