Shokët e të Dërguarit alejhi selam janë personalitetet më të shquara të tërë kohërave dhe janë shumë më superiorë se njerëzit e tjerë, me përjashtim të të Dërguarve. Me veprat dhe arritjet e tyre, ata fituan kënaqësinë e të Lartësuarit si dhe kënaqësinë e të Dërguarit të Tij.
Kur lexohet historia e jetës së shokëve të të Dërguarit alejhi selam, automatikisht ngjallet një dëshirë e madhe për të shkuar sipas modelit të tyre dhe ndiejmë nxitje për ta përmirësuar besimin tonë. Besojmë se kjo fe ka arritur deri te ne fillimisht me ndihmën e Allahut dhe së dyti edhe prej sakrificave të këtyre kolosëve, por përveçse ka ardhur, ajo ka ruajtur edhe autenticitetin e vet, ashtu siç është shpallur prej Allahut dhe prej të Dashurit të Tij. Pra, këta janë yje, siç ka thënë edhe i Dërguari, paqja qoftë mbi të, të cilët duhet të na shërbejnë si panoramë para se gjithash për të jetuar dhe për ta jetësuar atë mesazh, të cilin secili prej nesh duhet ta konsiderojë se e ka një pjesë përmbi supet e veta.
Mënyra me të cilën këta njerëz fisnikë e çuan përpara lëvizjen islame, mundimet që pësuan duke përkrahur të Dërguarin e Allahut alejhi selam dhe entuziazmi që kishin në përhapjen e mesazhit islam përmbajnë një mësim të këndshëm për gjithë njerëzimin, e veçanërisht për muslimanët. Pikërisht për këtë, nëse fëmijëve tanë u prezantohet jeta e këtyre pishtarëve ndriçues, apo vetëm fragmente nga jeta e tyre, do të zhdukeshin mangësitë e shumta të shoqërisë sonë aktuale.
Mari Kairabadi

Në përgjithësi, person i madh është ai i cili ka arsimim të lartë, ose ai i cili ka pasuri të madhe, ose ai i cili ka zyrë të veçantë, ose ai i cili ka autoritet të lartë e kështu me radhë. Ndërkaq, në Islam, arsimimi i lartë, raca, pasuria, familja e autoriteti i madh nuk janë argumente për fisnikëri dhe madhështi. Në Islam, më fisnik dhe më i madh konsiderohet ai i cili është më besimtar. Me besim (devotshmëri) këtu nënkuptojmë frikën që duhet pasur kur nuk i bindemi Allahut të Lartësuar. Ky pohim nuk është vetëm një e thënë teorike, por duhet plotësuar edhe ana praktike. Kohë më parë ka pasur njerëz të cilët nuk dinin as të lexonin e as të shkruanin, as ishin të parët e fisit të tyre, as kishin pasuri të shumtë e as kishin zyrë të veçantë, nuk kishin ndonjë autoritet në bashkësinë ku jetonin, por ata kishin besim të fortë. Për këtë shkak, ata gëzonin pozita të larta në Islam.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, është shembull mjaft i afërt me kriteret e sipërpërmendura të respektit dhe të nderit. Ai kishte ngjyrë të zezë. Nuk kishte as pasuri, as zyrë e as autoritet, por ishte thjesht një skllav. Një njeri i tillë nuk kishte pozitë në shoqëri. Shitej e blihej si të ishte artikull i thjeshtë ushqimor. Kafshët mund të iknin dhe kështu shpëtonin jetën e tyre, por skllavi as që guxonte të bënte një hap për të ikur, ngase do të zihej menjëherë dhe do të dënohej për tentativën për të ikur.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte ende skllav kur nëpër rrugët e Mekës filloi të jehojë fjala e teuhidit të Allahut. I Dërguari alejhi selam bëri thirrje që të gjithë njerëzit të liroheshin nga çdo lloj skllavërie. Konkretisht, ai tha: “Robëria është vetëm kundrejt Allahut. Ai na ka krijuar. Na ka favorizuar me ushqim dhe pije. Na ka pajisur me të gjitha gjërat e nevojshme për jetë. Prandaj, Zotëria ynë i vërtetë është vetëm Ai. E gjithë ajo që përputhet me Librin e Allahut të Lartësuar është e drejtë. Nëse dëshirat tona janë të nënshtruara ndaj urdhrave të Fuqiplotit, ato meritojnë të zbatohen, përndryshe jo. Nëse traditat dhe adetet tona janë të drejtuara nga Libri i Tij, ato janë ta kapshme, përndryshe janë pa vlera. Nëse rregullat që një qenie njerëzore i vë ndaj një qenieje njerëzore tjetër janë në pajtueshmëri me rregullat që ka vënë Allahu i Lartësuar, atyre (rregullvënësve) bën t’u bindemi, përndryshe jo.”
Ky predikim i të Dërguarit alejhi selam ishte aq i qartë e i thjeshtë, saqë të gjithë e kuptuan, të vegjlit e të mëdhenjtë, të bardhët e të zinjtë, të pasurit e të varfrit...
Mirëpo, kush do ta miratonte?
Disa, që kishin një shkëndijë të vogël humaniteti në shpirtin e tyre, pasi e dëgjuan këtë thirrje, filluan të qajnë dhe thanë: “Muhamedi thotë të vërtetën, prandaj gjithçka që thotë ai është mesazh nga Allahu”. Në anën tjetër, disa që ishin mendjemëdhenj dhe kishin mentalitet kapitalist, të cilit zotëronin edhe autoritetin e njerëzve që kishin si pronë, nuk mundën ta durojnë këtë zë. Ata e përfytyronin se nëse do të themelohej ndonjë rend i ri shoqëror, kishte shanse që privilegji për t’i sunduar të tjerët t’u merrej. Ata gjithashtu skiconin plane me tërë autoritetin dhe fuqinë e tyre për ta shpartalluar thirrjen e të Dërguarit alejhi selam, e cila ua thumboi veshët. Rrjedhimisht, shumica i rrinin larg kësaj thirrjeje. Përndryshe, kush provonte të bëhej pjesë e saj, do të torturohej, do të rrihej, do të burgosej, do të shijonte uri të gjatë e kështu me radhë. Babai ia kthente mendjen birit, vëllai e frenonte vëllanë, daja e pengonte nipin, zotëria e shtrëngonte robin e vet për të mos e dëgjuar atë për të cilën Pejgamberi alejhi selam derdhte djersë. Megjithëkëtë, babai mund të sillej në mënyrë të butë me birin, ashtu edhe vëllai me vëllanë dhe daja me nipin, por zotërisë nuk i dhimbsej aspak robi që posedonte. Kësaj shtrese njerëzish (skllevërve) as që u shkonte ndërmend të revoltoheshin.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte skllavi i Umeje ibn Halefit – njeriut më të vrazhdë të Mekës. Me të dëgjuar ato fjalë të Pejgamberit alejhi selam, Bilali nuk mundi të përmbahej pa qarë dhe me ngashërim tha: “Dëshmoj se s’ka zot tjetër pos Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Tij”. Mirëpo, si mundet që Umeje ibn Halefi të tolerojë që robi i tij t’i përkulet një Zoti? Si pasojë, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, e pagoi rëndë këtë. Ai e torturoi atë aq shumë, saqë nëse detajohen ato tortura, shkaktohet rrëqethje. Ai e kapi dhe e shtriu në rërën përvëluese e pastaj edhe në qymyr të ndezur. Me një litar ai lidhi qafën e ndershme Bilalit, ndërsa ky i fundit edhe në ato momente thoshte: “Ehad, Ehad!”
Pas një kohe, pasi e torturoi me një torturë tjetër, duke ia kthyer kokën mbrapsht dhe duke i vënë në shpinë një gur të rëndë, iu afrua tek veshi dhe i tha: “A është koha tani ta braktisësh Zotin e Muhamedit?”, duke menduar se pas gjithë këtyre mundimeve mizore, Bilali do të tërhiqej. Por, edhe pse e kishte humbur paksa vetëdijen nga torturat, ai thoshte “Ehad, Ehad!”. Ky njeri mizor e shihte se nuk kishte mundësi ta bindte këtë njeri të devotshëm, por prapë nuk u dorëzua në aksionin e vet, duke shpikur forma edhe më neveritëse. Tërë këto i bënte vetëm për ta shtrënguar Bilalin që të thoshte se adhuronte Latin e Uzanë në vend të Zotit të Muhamedit.
Sikur ato tortura t’u bëheshin gurëve, atyre do t’u prishej forma. Vetëm pamja të shkaktonte dridhje trupore, e të mos flasim për përjetimin e tyre. Madje edhe jobesimtarëve të Mekës filloi t’u dhimbsej Bilali dhe i thanë: “O Bilal, sikur t’i kishe përsëritur fjalët që themi ne, do ta kishim detyruar zotërinë tënd të t’i ndërpresë torturat”, por muezini i mëvonshëm u tha: “Gjuha ime s’mund t’i përsërisë ato fjalë që thoni ju.”
Kur Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, e vërtetoi këmbëngulësinë dhe durimin e tij, Allahu i Plotfuqishëm e largoi nga kjo gjendje. Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte njeri shumë i këndshëm, madje një prej më të dalluarve të Mekës. Edhe pse ishte i pasur, ai nuk kishte mentalitet kapitalisti. Ai kishte përqafuar Islamin. Ai ishte duke kaluar rrugës, kur befas dëgjoi klithmat e Bilalit. Kur e pa se në ç’gjendje ndodhej ai, shkoi t’i ofronte ndihmë. E bëri një marrëveshje me zotërinë e tij që ta blinte Bilalin, pasi dha një shumë të madhe të hollash.
Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, e liroi Bilalin nga ato tortura, por tani Bilali pësonte torturat të cilave u nënshtrohej e tërë bashkësia islame. Sidoqoftë, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, shpëtoi nga qymyri i ndezur enkas për të, ndërsa sa i përket torturave të përgjithshme të muslimanëve, ata më vonë do të marrin urdhër nga udhërrëfyesi i tyre (Muhamedi alejhi selam) që të shpërngulen prej Mekës në Medinë vetëm për hir të Allahut, duke mos marrë asgjë me vete.
Kur arritën në Medinë, puna e parë që bëri i Dërguari alejhi selam ishte vëllazërimi i vendasve me të ardhurit dhe Bilalin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, e vëllazëroi me Abdullah ibn Revejhën. Mes tyre u lidh një dashuri vëllazërore shumë e fortë. Në kohën kur Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, udhëhiqte muslimanët, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte dërguar në një ekspeditë në Siri. Duke ecur i vjen dikush dhe e pyet: “Kush do ta marrë pagën tënde (pasi ti nuk do të jesh këtu)?” Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, duke bërë me gisht nga Abdullah ibn Revejha, tha: “Ai, ngase lidhja që është bërë mes nesh nga i Dërguari i Allahut asnjëherë nuk do të prishet.”
Gjithashtu, prej punëve të para që Muhamedi alejhi selam bëri me muslimanët ishte edhe ndërtimi i xhamisë. Bilalit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i ishte dorëzuar detyra për të thirrur ezanin pesë herë në ditë. Kështu, gjuhës që refuzonte të lëvizte për të respektuar idhuj, tani i erdhi koha të lëvizte për fjalët hyjnore. Allahu i Lartësuar qe bujar që i mundësoi Bilalit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të ketë zë të lartë dhe melodik. Ata të cilët nuk e kishin shijuar ëmbëlsinë e Islamit, magjepseshin kur e dëgjonin Bilalin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, duke e thirrur ezanin me atë zë të këndshëm. Burrat e linin punën e tyre, gratë dilnin nga shtëpitë, fëmijët e ndalnin lojën – të gjithë për t’u mbledhur në xhami e për të qëndruar krah për krahu për të adhuruar Allahun.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, nuk ishte vetëm muezin i Pejgamberit alejhi selam, por edhe shok i ngushtë e besnik i tij. Ai thuajse gjithmonë ishte me të Dërguarin, paqja qoftë mbi të, madje kur ecnin bashkë, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ecte me ritëm pak më të shpejtë se Pejgamberi alejhi selam dhe përveç kësaj mbante edhe një shtizë në dorë (në rast të ndonjë sulmi që ndokush mund t’i bënte të Dërguarit alejhi selam. sh.p.). Kur Muhamedi alejhi selam hyri në Qabe, pas çlirimit të Mekës, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, gëzonte privilegjin për ta shoqëruar atë. Ai gjithashtu mbikëqyrte edhe punët shtëpiake të të Dërguarit, paqja qoftë mbi të. Gjithmonë ishte me të (Pejgamberin alejhi selam) në ekspeditat ushtarake. Në luftën e Bedrit, Bilali vrau Umeje ibn Halefin – njërin prej armiqve më të mëdhenj të Islamit e njëkohësisht edhe torturuesin e tij të dikurshëm.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, tërë jetën e tij ndoqi hapat e të Dërguarit tonë. Me kalimin e kohës, ai gradohej në shkalla të larta në radhët e shoqërisë dhe si rrjedhojë shumë familje të ngritura e të ndershme donin të jepnin vajzën e tyre për t’u martuar me Bilalin e ndershëm. Ai zgjodhi të martohej me një vajzë prej familjes së Ebu Derdasë, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe vetë Pejgamberi alejhi selam mori pjesë në atë ceremoni. E tërë familja (e vajzës) ishte krenare që kishin lidhur miqësi bashkëshortore me Bilalin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili për nga lëkura ishte i zi, për nga pasuria ishte i varfër, megjithatë për nga këmbëngulësia ishte i ngurrtë si metali.
Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ndjente kënaqësi të madhe duke ia dhënë vetveten Allahut dhe duke iu bindur të Dërguarit të Tij. E ky i fundit kurrë nuk ia prishte qejfin Bilalit. Një ditë, Pejgamberi alejhi selam duke ecur me muslimanët e tjerë, erdhi nata. Bilalit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i pëlqeu një vend ku do të mundnin ta kalonin dhe i propozoi Pejgamberit alejhi selam të ndaleshin dhe të pushonin në atë vend. Pejgamberi alejhi selam tha: “Kam frikë se do të na kaplojë ndonjë gjumë i rëndë dhe nuk do të mund të zgjohemi për të falur namazin e sabahut”. Megjithatë, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, kishte besim të madh në vetvete se mund të zgjohej në çdo pjesë të natës. Kështu, ai e mori përgjegjësinë për t’i zgjuar edhe të tjerët. Kur ata i kapi gjumi, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, filloi të falet, mirëpo papritmas edhe atë e kaploi gjumi. Më vonë, atë dhe të tjerët i zgjoi Pejgamberi alejhi selam dhe iu drejtua atij: “O Bilal, si është puna me përgjegjësinë që more mbi vete?” Ai ia ktheu: “O i Dërguari i Allahut, asnjëherë më parë nuk kam qenë neglizhues ndaj detyrës sime!” Pas kësaj, Pejgamberi alejhi selam i tha: “S’ka dilemë se është ashtu! E, tani thirre ezanin, që të mblidhen njerëzit për të falur namazin e sabahut!”
Kjo tregon se çfarë pozite gëzonte Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, te Pejgamberi, paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të. Në vijim vlen të ceket edhe pozita e tij te kalifët e parë.
Udhëheqësi i parë i muslimanëve, Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, asnjëherë nuk qëndronte larg Bilalit, Allahu qoftë gjithmonë i kënaqur nga ai. Një ditë ai i tha Ebu Bekrit: E kam dëgjuar Pejgamberin alejhi selam të thotë se gjëja më e mirë që mund të bëjë një musliman është të luftojë në rrugë të Allahut. Kështu që unë dëshiroj që tërë pjesa tjetër e jetës sime të jetë në luftë në rrugë të Tij.” Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ia ktheu: “O Bilal, pash Allahun, a do të më lësh vetëm në moshën time të vjetër?” Kur i dëgjoi këto fjalë, iu desh të insistonte më tepër.
Kur Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, u zgjodh kalif, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përsëri kërkonte leje për të shkuar në xhihad. Edhe ky dëshironte ta ndalte Bilalin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, për të shkuar, por nuk arriti ta bindte që të qëndronte në Medinë. Kështu, Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, iu bashkua turmës që nisej në ekspeditë për në Siri. Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thoshte: “Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, më parë ishte udhëheqësi ynë dhe ai e ka lejuar këtë (Bilalin) të shkojë në xhihad.”
Një herë, gjithashtu në kohën kur Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte udhëheqës, ai (Omeri) ishte ulur me besimtarët e tjerë dhe po bisedonin. Tema e asaj bisede ishte që çdo i pranishëm të thoshte se cila ishte dëshira më e madhe e secilit njeri për vete. Njëri prej tyre tha: “Kam dëshirë që Allahu i Lartësuar të më dhurojë ar sa kodra e Uhudit, kështu që të jap prej asaj sasie në emër të Tij dhe ta arrij kënaqësinë e Tij”. Një tjetër tha: “Dëshira ime është që të kem disa robëresha e të gjitha këto t’i liroj, kështu që ta arrij kënaqësinë e Allahut të Lartësuar”. Disa të tjerë njëzëri thoshin se dëshironin të vdisnin si martirë e të fitojnë shtëpi në kopshtet e pafundme të xhenetit. Kur i erdhi radha vetë Omerit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të shprehet, ai tha: “Unë dëshiroj që Allahu gjithmonë ta mbushë këtë shtëpi me njerëz si Bilali, Selman el-Farisiu, Kubabi e Suhejbi e unë të jem afër tyre!” Kjo tregon se çfarë respekti gëzonte Bilali në sytë e Omerit, i Larti qoftë i kënaqur me të dy.
Çdo këshilltar që propozohej nga Bilali, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, si për Pejgamberin alejhi selam ashtu edhe për dy kalifët e parë (meqë në atë kohë ka vdekur, e nuk e ka arritur të tretin), pranohej pa e bërë mendjen dysh. Ai njëherë kishte kërkuar që një i/e devotshëm/shme nga një shtresë e ulët të martohej me një anëtar/e të një familjeje me pozitë të lartë në Medinë dhe kjo kërkesë ishte pranuar (nuk është cekur as e emri e as gjinia e asnjërit. sh.p.). Ai nuk jepte mësime rreth çështjeve të fesë. Ai thoshte: “Unë jam vetëm një zezak, që deri vonë ka qenë skllav i thjeshtë.”
“O njerëzit e mi” – porosiste ai – “besojeni Allahun e të Dërguarin e Tij, merrni pjesë në xhihad dhe kryejeni haxhin si duhet!”
Pak para vdekjes, ai e kishte parë në ëndërr Pejgamberin alejhi selam, i cili i kishte thënë: “O Bilal! Edhe sa do të jesh në këtë jetë kaluese? Edhe sa ka mbetur që të takohemi përsëri?” Kur ishte zgjuar, kishte përjetuar emocione të mëdha nga ajo ëndërr. Bilali ka jetuar në një qytet të Sirisë. Në periudhën e fundit të jetës së tij shkoi në Medinë për të parë se a ishin marrëdhëniet mes muslimanëve të mira. E, ashtu qe.
Bilali vdiq në Damask dhe aty u varros.
Allahu i Lartësuar qoftë i kënaqur me Bilalin, me pjesëtarët e lutjes së Omerit dhe me gjithë muslimanët e mëparshëm e të tanishëm kudo që janë në botë, të cilët dëshmojnë se s’ka zot tjetër përveç të Lartësuarit!

Përktheu nga anglishtja: Arsim Jonuzi
Burimi: www.prophetmuhammadforall.org
14.9.2007