Republika e Maldivės konsiderohet si njė arkipelag nė
formė drejtkėndėshi, ku dominojnė ishuj tė shumtė
koralorė, tė cilėt shtrihen nė Oqeanin Indian. Republika
e Maldivės shtrihet nė jugperėndim tė Indisė dhe Sri
Lankės. Ky vend pėrbėhet nga mė shumė se 1000 ishuj tė
ndarė nė 19 krahina, (nė ujdhesa tė ndara).
Kryeqyteti i Maldivės ėshtė "Mali" dhe shkruhet: "Maleh"1.
Banorėt e Maldivės flasin gjuhėn e tyre, tė ashtuquajtur
"Sunhali" si dhe gjuhėn angleze, mirėpo si gjuhė zyrtare
konsiderohet gjuha "Sunhali". Gjuha arabe konsiderohet
si gjuhė e tretė e kėtij vendi, e cila ėshtė e pėrhapur
te dijetarėt dhe te studentėt e mėsimeve islame. Banorėt
e vendit janė tė ndarė nė tri raca (origjina):
Kur flasim pėr besimet fetare si dhe shkollat juridike
nė shtetin e Maldivės, mund tė themi se tė gjithė
banorėt e kėtij vendi i pėrkasin besimit islam dhe
praktikojnė shkollėn juridike shafiite (medhhebin
shaafii). Po ashtu, nė kėtė vend, krahas muslimanėve,
vėrejmė njė numėr tė vogėl besimtarėsh tė krishterė.
Banorėt vendas, pėr tė gjitha problemet dhe ēėshtjet e
tyre jetėsore gjykohen sipas legjislacionit islam.
Meqenėse feja islame ėshtė fe zyrtare e shtetit, nuk ua
lejon tė drejtėn e kombėsisė atyre qė janė jomuslimanė.
Banorėve tė Maldivės qė u pėrkasin feve tė tjera u
lejohet e drejta e qėndrimit ne kėtė vend si dhe e
drejta e punėsimit3.
Maldivė ėshtė vendi i dytė islam pas Indonezisė. Ėshtė
shtet republikan. Dikur ishte nėn sundimin e Britanisė
sė Madhe dhe nė vitin 1965 fitoi pavarėsinė. Ėshtė vend
shumė i nxehtė dhe me lagėshtirė. Ekonomia e Maldivės
ėshtė e varur nga peshkimi dhe turizmi. Po ashtu ka tė
ardhura nė fushėn e pemėtarisė, si: arrė indie dhe
fruta, ndėrsa pėrqindja e punimit tė tokės ėshtė vetėm
10%. Ndėrsa 80% e fuqisė punėtore ėshtė e pėrqendruar nė
sektorin e peshkimit. Tė ardhurat vjetore pėr njė person
arrijnė shumėn: 600$. Rinia e Maldivės ėshtė e
shkolluar. Vetėm 7% nuk njohin shkrim leximin.
Dikur, banorėt e Maldivės kishin pranuar Budizmin.
Prezencėn e kulturės dhe traditės budiste nė Maldivė e
vėrtetuan gjurmimet e lashta arkeologjike, tė bėra gjatė
mijėvjeēarit tė parė. Tani ka mbaruar zbulimi i disa
statujave dhe ikonave budiste dhe ky zbulim nxiti
shtimin e marrėdhėnieve tė mira kulturore mes Maldivės
dhe Indisė.4
Nė vitin 85 hixhrij (704 tė erės sonė) u ndriēuan ishujt
e Maldivės me dritėn e Islamit. Feja islame u pėrhap
pėrmes tregtarėve arabė, tė cilėt kishin arritur nė ato
ujdhesa dhe nė mes tė shekullit pesė hixhrij, banorėt e
Maldivės nė pėrgjithėsi pėrqafuan fenė e vėrtetė islame,
sė bashku me mbretin (sulltanin) e kėtij vendi. Thirrėsi
(daa'i) qė derdhi mundin e tij nė hapjen e Islamit ishte
"Ebu El-berekaat Juusuf El-beririj", i cili kishte
ardhur nė Maldivė nga popujt e "Berir El-kaatinin" nė
Afrikėn Veriore. Dhe Sulltani i Maldivės e emėroi veten
e tij mė emėr islam: Muhammed bin Abdilah, pasi emri i
tij para ardhjes sė Islamit ishte: (Taaruumaa Santaaraa
Sexhiinaanuu طاروما سانتارا سجينانوا).
Pėr kėtė arsye, ky vend konsiderohet prej shteteve tė
cilat e pranuan udhėzimin islam me kėshillė dhe shembuj
tė mirė.
Shėnim i
pėrkthyesit5
Shteti i Maldivės ėshtė vend me njė
sipėrfaqe tė vogėl gjeografike. Numri i saktė i ishujve
ėshtė 1192. Prej tyre, 200 janė tė banuar me banorė
vendas, kurse 87 tė tjerė janė vetėm pėr relaksifikime
dhe vizitorė tė huaj, e veēanėrisht pėr vizitorėt
evropianė. Sipas burimeve gjeografike, Republika e
Maldivės ka 26 rajone, mirėpo vetėm 19-tė prej tyre
administrohen nga ky shtet dhe pėr kėtė arsye autori i
librit, Muhammed Awed, ka cekur vetėm 19 si ishuj
dominues tė kėtij vendi. Presidenti i kėtij vendi ka
mbaruar studimet nė Egjipt dhe nė pasaportėn e Maldivės
nė gjuhėn arabe shkruan: Republika e Maldivės.
Pėrktheu: Mr. Fehim Dragusha
25.1.2009
1Maldivė
ėshtė emėr arab.
2Meshhur
Hassen Hamud, Faqe 338.
3 Abdullah
Mubeshir Ettarazi
, Faqe 92 93
.
4Abdullah
Mubeshir Ettarazi, Faqe 93 Shih edhe Meshhur Hassen
Hamud, Faqe 339 .
5Kėto
tė dhėna i kam marrė nga shoku im, Rifaan Ahmed,
banor i Maldivės dhe student nė Fakultetin e
Edukimit pran Universitetit tė Bruneit. Pra,
shėnimet qė kam sjellė kėtu janė tė sakta dhe ajo qė
mė shtyu nė kėtė ishte se autori M . Awed nė
punimin e tij kishte sjellė shėnime, mirėpo jo tė
mjaftueshme.