Gjatë jetës së Uthmanit, Allahu qoftë i kënaqur me të, shkrimi i Kuranit ishte ai shkrim që pati fatin të shpërndahet shumë. U shpërnda pothuajse në të gjitha qendrat islame dhe arriti në shkallën më të lartë të përsosmërisë. Kjo shkallë e përsosmërisë ishte si në formë ashtu edhe te shenjat e vendosura mbi apo nën shkronja, të cilat e lehtësuan dukshëm leximin e Kuranit.
Gjatë jetës së Uthmanit pa dyshim se forma e leximit të Kuranit kishte një formë tjetër, të cilën disa nga sahabët si dhe tabi’inët e patën fatin që ta lexonin.

Por, pasi gjuha arabe filloi të dobësohej dhe u futën në të fjalë të huaja, për këtë arsye pati nevojë që Kuranit t’i vendosen shenjat dhe pikat nën apo mbi shkronja, në mënyrë që të lexohet më lehtë. E tërë kjo u bë për shkak që Kurani të jetë sa më autentik dhe të mos lexohet gabimisht.

Ai që i vendosi i pari rregullat e gjuhës arabe ishte Ebu Elesved Edueli, tabi’in. Ai bëri edhe vokalizimin dhe shqiptimin e Kuranit në atë mënyrë që leximi i tij të jetë sa më i saktë. E gjithë kjo ishte edhe si pasojë e urdhrit të Aliut, Allahu qoftë i kënaqur me të. Ndërsa shkak i marrjes së këtyre hapave në vendosjen e rregullave të gjuhës arabe ishte ngjarja kur Ebu Elesved Edueliu një ditë dëgjoi njërin duke e lexuar një ajet nga Kurani. Zanoret nuk shënoheshin deri atë ditë për shkak se ata dinin t’i lexonin. Por ai lexuesi bëri një ndryshim në leximin e atij ajeti dhe në këtë rast u bë një gabim trashanik. Ky gabim u bë shkaktar që ta mundonte shumë Ebu Elesved Edueliun. Ajeti që lexuesi bëri gabim të madh gjatë leximit ishte:

“Dhe (ky është) një kumtim nga Allahu dhe i Dërguari i Tij drejtuar të gjithë njerëzve në ditën e haxhit të madh, se Allahu është tërhequr prej (marrëveshjes së) idhujtarëve, e njëkohësisht edhe i Dërguari i Tij.” (Sure (Tevbe: 3)

Fjala e saktë në gjuhën arabe ishte ue resulihi, kurse ai lexuesi gaboi për shkak se nuk kishte shenja zanoresh dhe lexoi gabimisht ve resuluhu. Ky gabim bëri që të ndryshohet kuptimi i ajetit. U ndryshua dhe u bë me kuptim të gabuar: “Dhe (ky është) një kumtim nga Allahu drejtuar të Dërguarit të Tij dhe të gjithë njerëzve në ditën e haxhit të madh, se Allahu është tërhequr prej (marrëveshjes së) idhujtarëve, e njëkohësisht edhe nga i Dërguari i Tij.” (Sure Tevbe: 3)

Për këtë shkak, Ebu Elesved Edueliu bëri vokalizimin e Kuranit si dhe bëri shumë rregulla mbi leximin e Kuranit. Për këtë kontribut e ndihmuan shumë dijetarë të asaj kohe, si Ferid bin Ahmed Elferahidi, i cili ishte i pari që shkroi librin: “Mbi formën e shkronjave si dhe shenjat e pikësimit”. Po ashtu ky ishte i pari që kishte vendosur hemzën dhe teshdidin si dhe shumë shenja të tjera sqaruese për leximin e Kuranit. Pas kësaj, më vonë u shkrua edhe shkenca e “nahvit”, e cila ka të bëjë me rregullat e gramatikës së gjuhës arabe. Kjo shkencë ndihmoi shumë si shërbim më i mirë për lehtësimin e leximit të Kuranit.

Pastaj filluan që në fillim të sures të shkruajnë emrin e çdo sureje, u vendosën shenjat në fund të çdo ajeti si dhe u nda Kuranin në 30 xhuza (pjesë) dhe 60 hizba (pjesë edhe më të vogla se xhuzi) si dhe errba, një e katërta e xhuzit. Të gjitha këtyre pjesëve u bënë shenja të veçanta. Në fund të shekullit të tretë hixhri, shkrimi i Kuranit arriti kulminacionin e bukurisë së tij.

Megjithatë, prapëseprapë pati shumë nga dijetarët e mëdhenj, si Ahmed Ibën Hanbeli, që e ndaluan shënimin e Kuranit, përveç Rresm Uthmanij (shkrimit të Uthmanit, Allahu qoftë i kënaqur me të). Po nëse pyet, vëlla i nderuar, se nëse është e ndaluar vendosja e atyre shenjave në Kuran, si e bënë ata të parët, të cilët i vendosën ato shenja, pika dhe emrat suresh?

Ne do të themi se ulemaja apo dijetarët e kanë lejuar atë për arsye se ishte e domosdoshme, ngase u shfaq devijimi i gjuhës arabe e ky devijim erdhi si rrjedhojë e përzierjes së shumtë të të huajve me arabët. Arabët filluan të huazojnë fjalë nga ata dhe këtu lindi problemi në gjuhën arabe. Për këtë arsye, dijetarët i vendosën shenjat, pikat dhe rregullat e leximit në mënyrë që të mos ngatërrohen shkronjat me shkronja që ishin pothuajse të njëjta në formë. Gjithashtu për këtë çështje pati edhe ixhma të ulemave (bashkimi i mendimit të ulemave të umetit të Muhamedit salallahu alejhi ue selem për një çështje në një kohë të caktuar).

Dhe së fundi, shkurtimisht mund të themi se ndalesa vjen në shprehje për shënimin e Kuranit përveç shkrimit të Uthmanit, pra është fjala për musaf të cilin e shtypin dhe mbetet në duart e njerëzve. Kurse për ata të cilët e shënojnë me qëllim që ta kuptojnë më lehtë, nuk prish punë, është e lejuar, posaçërisht nëse janë fillestarë në mësimin e Kuranit.

 

Përktheu: Hevzi Kadriu
28.6.2009