Falėnderimet dhe
lavdėrimet i takojnė vetėm Allahut xhele shanuhu,
salavatet qofshin mbi tė Dėrguarin e Tij,
Muhamedin salallahu alejhi ue selem, mbi familjen
e tij, mbi shokėt e tij dhe mbi tė gjithė
muslimanėt qė ndjekin rrugėn e tij deri nė Ditėn e
Gjykimit.
Thėniet e dijetarėve pėr dispozitėn e blerjes sė
televizorit dhe shikimit tė tij
1. Fetvaja e Lexhnetul Ame li Idarat el buhuth el
Ilmije uel Ifta ued-dave uel irshad nė Arabi
Saudite:
Shikimi i televizionit ėshtė i lejuar nėse shikon
gjėra tė lejuara, si p.sh. lexim Kurani, ligjėrata
fetare, programe biznesi apo lajme politike, por
nėse nė televizor ka pėrmbajtje me haram, si p.sh.
muzikė, apo kėngėtare ose kėngėtar duke kėnduar
dhe nė pėrgjithėsi themi se nė qoftė se shikon
gjėra tė lejuara, atėherė lejohet shikimi i
televizionit, por nėse shikon gjėra tė ndaluara,
ndalohet shikimi i tij. Nėse dikush shikon gjėra
tė lejuara pėr tė kaluar kohėn e tij, kjo nuk
ėshtė e preferuar, pasi kohėn njeriu duhet ta
shfrytėzojė nė gjėra mė primare, si p.sh. tė kaloj
kohėn me familjen e tij apo nė ndonjė punė qė do
ti sjellė dobi popullit musliman. Dhe mė mirė
ėshtė qė tė largohet nė pėrgjithėsi nga televizori
pėr shkak se ėshtė mjet i cili tė lehtėson
shikimin apo dėgjimin e harameve. (Fetava Islamije
3/322)
Nė njė pėrgjigje tjetėr i njėjti komision ka thėnė:
Videot, radiot dhe televorėt nuk mund tė themi se
janė haram apo hallall pėr shkak se ato janė mjete,
mirėpo mund tė japim pėrgjigje pėr dėgjimin e tyre
apo shikimin e tyre, a ėshtė e lejuar apo jo.
Themi se nėse kėto gjėra pėrdoren pėr haram,
atėherė pėrdorimi i tyre ėshtė i ndaluar, kurse
nėse pėrdoret pėr hallall, atėherė ėshtė i lejuar.
Dhe sipas kėsaj, nėse nuk e pėrdor videon pėr
tjetėr gjė vetėm se pėr tė mirė, atėherė ėshtė e
lejuar dhe ėshtė mirė, pėrndryshe (nėse pėrdoret
pėr keq) ėshtė haram pėrdorimi i tij (dhe kėshtu
ėshtė radioja, televizori, sateliti etj.). (Fetava
Islamije 3/366)
2. Dijetari Abdullah Nasih Ulvan, Allahu e
mėshiroftė, ka thėnė:
Pasi televizioni nė kohėn tonė me shumicėn e
programeve nė tė shkatėrron moralin e njerėzve dhe
ėshtė njė mjet i cili thėrret dhe nxit nė haram
dhe nė pėrzierjen e meshkujve me femra, duke pasur
parasysh kėto gjėra, themi se shikimi dhe dėgjimi
i televizorit konsiderohet prej mėkateve tė mėdha.
Do tė sjell disa argumente pėr kėtė:
a) Tė gjithė dijetarėt e tė gjitha kohėrave janė
tė pajtimit (ixhma) se ligjet islame janė vendosur
pėr tė mbrojtur 5 gjėra: 1. Pėr tė mbrojtur fenė;
2. Mendjen; 3. Nderin; 4. Jetėn e njeriut dhe 5.
Pasurinė e njeriut.
Dhe kanė thėnė: Meqė ajo me tė cilėn ka ardhur
legjislacioni islam, si nė Kuran dhe hadithe tė
Pejgamberit salallahu alejhi ue selem, po ashtu
edhe rregullave tė usulit kanė pėr qėllim
mbrojtjen e 5 gjėrave qė cekėm mė lart, duke pasur
parasysh qė programet televizive nė kėtė kohė
pėrmbajnė muzikė, femra tė zhveshura, filma tė
shfrenuar qė tė gjitha kėto kanė pėr qėllim
shkatėrrimin e moralit, largimin e xhelozisė,
pėrhapjen e imoralitetit dhe gjėrave tė kėqija,
pėr kėtė shkak ndalohet shikimi i televizorit dhe
dėgjimi i tij pėr tė ruajtur nderin. Pėr kėtė
shkak ndalohet mbajtja e televizorit pasi ėshtė
mjet i cili ia lehtėson njeriut shikim e harameve
dhe dėgjimin e tyre.
b) Transmeton Maliku, Ibn Maxhe dhe Darikutni nga
Ebu Seid El Hudri, Allahu qoftė i kėnaqur me tė,
se Pejgamberi salallahu alejhi ue selem ka thėnė:
Nuk lejohet ti bėsh dėm dikujt e as tia kthesh
dikujt me tė keqe. (Maliku, Ibn Maxhe, dhe
Darikutni dhe ky hadith ėshtė sahih. Shih Sahih el
Xhami es-sagir, nr. 7517.)
Ky hadith llogaritet si rregull nė Islam dhe
dijetarėt e kanė llogaritur prej rregullave mė tė
rėndėsishme pasi ky rregull ndalon ēdo gjė qė i
bėn dėm ndonjė personi apo njė populli apo ia
shkatėrron moralin e atij populli.
Pasi programet qė jepen nė televizionet e tanishme
ftojnė nė harame dhe nė shfrenimin e epsheve, u
ndalohet muslimanėve tė blejnė televizor dhe ta
fusin atė nė shtėpi pėr shkak qė tė ruajnė besimin
e familjes dhe moralin e tyre duke praktikuar
hadithin e Pejgamberit salallahu alejhi ue selem,
qė thotė: Nuk lejohet ti bėsh dėm dikujt e as
tia kthesh dikujt me tė keqe.
c) Prej rregullave tė sheriatit islam ėshtė edhe
rregulli Ndalimi i gjėrave tė cilat tė ēojnė tek
e keqja. Kuptimi i kėtij rregulli ėshtė: Ka raste
kur ndalohen gjėrat e lejuara nėse kėto gjėra tė
ēojnė nė haram. Dhe sipas kėtij rregulli, duke
pasur parasysh se programet televizive tė ēojnė
tek haramet, pėr kėtė shkak pėrdorimi i
televizorit ėshtė haram sepse tė ēon nė haram dhe
nė shkatėrrim tė moralit.
d) Gjithashtu shikimi i televizorit ėshtė haram
pėr shkak se shumė prej programeve janė tė
pėrziera me muzikė dhe kėngė tė shfrenuara. Dhe
pasi e kemi pėrmendur se muzika ėshtė haram dhe
shikimi i femrave apo kėngėtareve ėshtė haram dhe
tė gjitha kėto janė shkaqe pėr shfrenimin e
njeriut dhe ngritjen e epshit tė tij, pėr kėto
shkaqe ėshtė haram edhe shikimi i programeve
televizive nė tė cilat ka muzikė apo femra tė
zhveshura. (Hukmul Islam fi vesail el ilam
Abdullah Nasir Ulvan)