Qėndrimi i Ehli Sunetit
dhe Xhematit rreth Emrave tė Allahut ėshtė se ata
janė teukifije dhe nuk ėshtė i lejuar emėrtimi i
Allahut tė Lartėsuar me atė pėr tė cilėn nuk kemi
tekst.
Duke qenė se Emrat e Allahut tė Lartėsuar janė nga
ēėshtjet e gajbit (fshehtėsisė), njohja e tė cilave
ėshtė e pamundur, vetėm se pėrmes tė Dėrguarve, tė
cilėve Allahu u ka treguar ēėshtjet e fshehtėsisė
vetėm pėr ato qė Ai do, e pastaj ata ua komunikojnė
njerėzve, kėtu nuk ėshtė e lejuar analogjia (kijasi)
ose ixhtihadi, pasi ky ėshtė njė prej kapitujve ku
nuk ėshtė i lejuar ixhtihadi.
Ebu Sulejman Hatabi thotė: Nga dituria e kėtij
kapitulli do tė thotė se Emrat dhe Cilėsitė dhe ēka
kanė tė bėjnė me dispozita tė tyre dhe me kushtet,
tė gjitha kėto, nuk duhet tė tejkalohen, por janė
teukifije e as nuk pėrdoret analogjia (kijasi).
Kėshtu qė Bujari nuk ėshtė e lejuar tė krahasohet
me Dorėliri, Dorėhapuri, edhe pse janė sinonime (tė
pėrafėrta nė kuptim), ngase emri Sehij, Dorėhapur,
Dorėlirė, nuk ėshtė pėrmendur ashtu siē ėshtė
pėrmendur Xheuad, Bujari, pastaj Dorėliri,
Dorėhapuri ėshtė vėnė pėr butėsi.
Po ashtu, nė Emrat e Allahut ka ardhur emri Kauij,
i Forti, dhe nuk krahasohet me tė i Fuqishmi, edhe
pse janė tė pėrafėrt nė pėrmbajtje dhe kuptim. Po
ashtu, nuk krahasohet i Plotfuqishmi me ndonjė
sinonim tjetėr.
Nga Emrat e Tij ėshtė edhe i Gjithėdijshmi e nga
cilėsitė e Tij ėshtė dituria, ndaj nuk duhet
krahasuar me to e ta emėrtojmė me Njohės, ngase nga
njohja rezultojnė shkaqet pėrmes tė cilave arrijmė
tek dituria e njė gjėje.
Emrat e Bukur tė Allahut mund tė vijnė nė njėjės,
por mund tė vijnė edhe tė shoqėruar nga ndonjė emėr
tjetėr dhe kėtė e vėrejmė shpesh tek Emrat e Bukur
dhe nga kjo rezulton se Allahut i takon plotshmėria
nga njėjėsi i dy apo mė shumė emrave dhe plotshmėria
me rastin e bashkimit tė dy apo mė shumė emrave. Ka
nga Emrat e Tij qė nuk mund tė vijnė vetėm se nė
krahasim me emrin tjetėr, pasi e tėrė plotshmėria
reale e Tij ėshtė nė bashkimin e tyre.
Kushtet e pranimit tė Emrave tė Bukur
1. Nga kushtet e njėsimit ėshtė edhe vėrtetimi i
tyre nė tekst kuranor apo Sunet Profetik, pėrderisa
nuk ėshtė transmetuar nga i Dėrguari i Allahut,
lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qofshin mbi tė,
ndonjė hadith pėr pėrcaktimin e tyre, ndaj pėr
njėsimin e tyre patjetėr duhet tė ekzistojė tekst
kuranor apo hadith i vėrtetė. Ky kusht ėshtė marrė
nga fjala e Allahut: Allahu ka emrat mė tė mirė.
Shprehja emrat tregon se ata janė prezentė, ngase
nyja shquese el kėtu tregon shquarsinė, pasi
kėrkohet nga ne njėsimi i tyre e jo prejardhja.
Kėshtu qė njėsimi nuk mund tė bėhet pėrveē pėr atė
qė ekziston dhe ėshtė e shquar, prandaj kjo mund tė
mėsohet vetėm me tekst kuranor apo hadith profetik.
Ibn Tejmije thotė: Emrat e bukur tė njohur janė ata
qė kanė ardhur nė Kuran dhe Sunet.
2. Kushti i dytė ėshtė qė emri tė jetė i pėrveēėm,
ndaj kushtėzohet nė njėsimin e tyre qė emri qė vjen
nė tekst tė jetė pėr qėllim i pėrveēėm dhe dallues
me veēoritė e emrit tė cilat janė tė njohura nė
gjuhė. Ibn Tejmije thotė: Emrat e bukur tė njohur
janė ata me tė cilėt thirret Allahu. Kėshtu qė
shumė emra tė njohura nė gjuhėn e njerėzve nė
realitet janė veēoritė e foljeve e nuk janė emra, e
kjo ėshtė nė kundėrshtim me atė qė ėshtė konsensus
mes selefėve, se emrat e bukur janė teukifije.
3. Kushti i tretė ėshtė pėrgjithėsimi. Tė vijė emri
nė mėnyrė tė pėrgjithshme duke mos e veēuar apo
lidhur, nė mėnyrė qė tė tregojė lavdėrim nė vetvete,
ngase lidhja dhe veēimi konsiderohen nga mirėsia dhe
bukuria, varėsisht nga sasia e asaj qė ėshtė lidhur
e Allahu i Lartėsuar ka pėrmendur Emrat e Tij me
pafundėsi pėr nga bukuria e ka thėnė: Allahu ka
emrat mė tė mirė. Pra, bukuri e pakufizuar. Ibn
Tejmije thotė: Emrat e bukur tė njohur janė ata tė
cilėt tregojnė lavdėrim nė vetvete.
4. Kushti i katėrt. Emri tė pėrmbajė cilėsi, ndaj
patjetėr emri duhet tė jetė nė pajtim me atė qė
ėshtė emėrtuar, ngase Allahu na ka sqaruar se Emrat
e Tij janė emra dhe nė vete pėrmbajnė cilėsi, ndaj
dhe ka thėnė: Thuaj: Thėrrisni: Allah ose
thėrrisni Er Rahman, me cilindo qė ta thėrrisni
(me kėta dy emra), Emrat e Tij janė mė tė
bukurit. (Isra, 110.)
Ndaj ēdo gjė qė nuk tregon pėr cilėsi qė ka tė bėjė
me Qenien e Allahut, nuk konsiderohet si emėr.
Shembull pėr kėtė kemi siē ka ardhur nė hadithin
kudsij: Unė jam koha. Kėshtu qė koha
ėshtė emėr, mirėpo nuk mbart kuptimin e Emrave tė
Bukur, pasi nė realitet ėshtė emėr pėr kohėn.
5. Kushti i pestė. Qė cilėsia pėr tė cilėn tregon
emri tė jetė nė shkallėn mė tė lartė tė bukurisė dhe
pėrsosmėrisė, nė mėnyrė qė tė mos jetė kuptimi i
shprehjes nė rast tė veēimit tė shprehjes i ndarė nė
plotshmėri apo mangėsi, apo tė pėrmbajė diēka qė
llogaritet nga bukuria.
Dijetarėt islamė kanė nxjerrė ēdo emėr i cili nuk
pajtohet me kushtet e sipėrpėrmendura, tė cilat janė
tė njohura tek njerėzit se janė nga shtesat qė ka
futur Uelid bin Muslimi nė pėrmbledhjen e Tirmidhiut,
numri i tė cilėve ėshtė njėzet e nėntė. Ata janė:
Pėrulėsi i jobesimtarėve, Lartėsuesi i besimdrejtėve,
Ngritėsi i tė udhėzuarve, Nėnshtruesi i tė
lajthiturve, i Drejti, Fisniku, Ringjallėsi,
Gjithėnjohėsi i krijesave, Nismėtari i ēdo gjėje,
Rikrijuesi, Jetėdhėnėsi, Jetėmarrėsi, Kreatori, i
Nderuari, Udhėheqėsi, Ndėshkuesi i tė padrejtėve,
Atij i takon madhėshtia dhe nderi, Drejtėsidhėnėsi,
Tubuesi i krijesave, Pasuridhėnėsi, Privuesi i ēdo
gjėje, Krijuesi i sė keqes, Krijuesi i sė mirės,
Dritė, Udhėzuesi, Shpikėsi nga asgjėja, i Pėrhershmi,
Frymėzuesi dhe Duruesi.