Hytbe

Shkencore
Urtėsi

Ėndėrrat

Ligjėrata

Ilahi

Faqja juaj

Faqja kryesore

Kuran

Hadith
Akide

Fikh

Tefsir

Tema

Pyetje

 

www.albislam.com
 
www.fjalaebukur.com
 
www.ankebut.com
 
www.krenaria.com
 
www.dritaebesimit.com
 
www.audionur.com
 
www.pertymoter.net
 
www.islamgjakova.net
 

 
 
 
 
 
 
 
 
Leximi i Kuranit me para -II-

Ajo qė vlen tė theksohet ėshtė se dijetarėt qė janė mė rigoroz nė ndalimin e leximin e Kuranit me para janė dijetarėt hanefi. Shumė nga ulematė hanefi qė shtjellojnė kėtė ēėshtje tėrheqin vėrejtje se kjo ėshtė e ndaluar dhe duhet t`i largohemi.

Pėr tė kuptuar se sa ishin tė ashpėr dijetarėt e medhhebit hanefi nė kėtė, sjellim faktin se fakihu Muhamed Barkevi (926-981h) ka shkruar njė libėr me titull "Inkadhu Halikin"-"Shpėtimi i tė shkatėrruarve", ku shtjellon problematikėn e leximit tė Kuranit me para[1]. Vetė titulli i librit jep tė kuptohet se sa e rrezikshme ėshtė kjo praktikė. Mė vonė do tė sjellim disa pjesė nga ky libėr, por sė pari do tė citojmė disa thėnie nga disa libra tė tjerė hanefi autoritativ dhe shumė tė njohur.

Nė librin "Ihtijar", i cili llogaritet nga librat mė autoritativ tė hanefive thuhet:

“Nėse (i vdekuri) porosit (lė testament) qė nga pasuria e tij tė paguhet  dikush t`i lexoj Kuranin nė varrin e tij, ky testament ėshtė i papranuar (batil), pasi ėshtė nė kuptim tė marrjes me qira[2].

Kurse Ibėn Ebil Iz Hanefi nė librin  "Sherhu Tahavije", faqe 672 thotė:

“Sa i pėrket marrjes me qira (me pagesė) tė njerėzve pėr tė lexuar Kuran, pastaj dhurimin e kėtij shpėrblimi tė vdekurve. Kėtė nuk e ka praktikuar askush nga tė parėt tanė e as nuk ka urdhėruar askush nga imamėt e fesė (dijetarėt), e as nuk e ka lejuar dikush kėtė. Marrja me qira vetėm me qėllim tė leximit ėshtė e ndaluar dhe nė kėtė nuk ka mospajtim, por mospajtimi ėshtė nė atė se a lejohet marrja me qira (me para) pėr t`ia mėsuar (Kuranin) dikujt (shkrimin apo pėrmendėsh), apo diēka e ngjashme, nė tė cilėn pėrfitohet ndonjė dobi nga dikush tjetėr. Shpėrblimi i arrin tė vdekurit, vetėm nėse vepra ėshtė pėr hir tė Allahut, kurse nė kėtė rast (kur lexohet me para) adhurimi nuk ėshtė i dėlirė me sinqeritet (pra ėshtė i pėrzier). Pėr kėtė, shpėrblimi i fituar nga kjo nuk konsiderohet nga tė cilat i dhurohet tė vdekurve. Prandaj nuk ka thėnė askush se lejohet tė marrim me qira dikė tė agjėrojė, tė falet dhe t`i dhurojė shpėrblimin e kėsaj tė vdekurit”.

Por nėse i jep (para) dikujt qė lexon Kuranin, ua mėson tė tjerėve, e mėson pėr vete (dhe bėn nijet pėr tė vdekur). Nėse ua jep kėtyre si ndihmesė, atėherė kjo mund tė llogaritet nga sadakaja pėr tė vdekur dhe kjo lejohet[3].

Kurse Ibėn Abidin njėri nga dijetarėt mė tė njohur dhe tė respektuar nė librin "Hashijetu Ibėn Abidin" i cili llogaritet edhe referencė e rėndėsishme e medhhebit hanefi thotė:

"Ekziston konsensus (ixhma) tek umeti se njeriu nuk ka shpėrblim pėr njė vepėr ku nuk ka sinqeritet tė pastėr, pasi ajo ėshtė rrethana motivuese pėr adhurimin e cila manifestohet me qėllim dhe vendosmėri. Kjo nuk gjendet nė atė qė ne po e diskutojmė (pra leximi me para), prandaj edhe nuk ka shpėrblim."[4]

Gjithashtu thotė:"Marrja me qira (me para) nė kėtė (leximin e Kuranit) ėshtė e pabazė dhe ėshtė risi (bidat) qė nuk e ka vepruar askush nga halifėt e drejtė[5].

Kurse fakihu i sipėrpėrmendur Muhamed Barkevi nė hyrje tė librit "Inkadhu Halikin"-"Shpėtimi i tė shkatėrruarve" sqaron se qėllimi i shkrimit tė librit ėshtė largimi i muslimanėve nga kjo praktikė e keqe dhe e ndaluar. Ai thotė:

"Ky libėr ėshtė shkruar me qėllim tė anulimit tė asaj qė ėshtė e pėrhapur nėpėr tė gjitha vendet, e njohur te njerėzit dhe tė devotshmit, se Kurani i lartmadhėruar dhe Furkani[6] fisnik, i zbritur nga Zoti i botėve, tė cilin nuk e prekin vetėm se tė pastrit, ta konsiderojnė si formė pėr tė mbledhur dhe pėrfituar pasuri tė kėsaj bote dhe rrugė pėr t`i shitur ajetet e Allahut me njė vlerė tė ultė. Tė tillė janė ata qė e zėvendėsojnė atė qė ėshtė e mirė mė atė qė ėshtė e ultė (e pavlerė) dhe ata janė si mbledhės tė krėndeve gjatė natės sė errėt[7]. Nuk dallojnė tė dobishmen nga e rrezikshmja. Mjerė pėr ta ēfarė lexojnė (Kuranin me para) dhe mjerė pėr ta ēfarė fitojnė..."[8].

Nuk do tė sjellim thėnie tė tjera, pasi mendojmė se kėto mjaftojnė edhe pse pėr kėtė kanė folur shumė dijetarė dhe ka ēfarė tė pėrcillet, por do tė mjaftohemi me kaq. 

Nė fund e ritheksojmė se vėrtet leximi i Kuranit me para ėshtė njė traditė jo e mirė dhe duhet t’i largojmė muslimanėt nga kjo. Obligim parėsor nė kėtė ėshtė qė hoxhallarėt qė e praktikojnė kėtė apo qė e shohin tė lejuar ta kenė parasysh se janė duke pėrkrahur njė thėnie pėr tė cilėn nuk kanė pasardhės tė denjė dhe tė zgjedhin thėnien e cila ėshtė konform mėsimeve tė dėlira islame. Vėrtet me njė sinqeritet dhe informim tė saktė tė opinionit nga ana e tyre, do ta bėjnė kėtė praktikė tė harruar nė shoqėrinė tonė[9].

Alaudin Abazi

23.02.2007


[1] Librin mund ta gjeni nė faqėn elektronike  www.yasaloonak.net. Dhe ėshtė e botuar me autentifikim tė dr. Husamudin Afane, prof. nė Universitetin e Kudsit, ku nė parathėnien e librit profesori sqaron edhe mendimin e tij se kjo praktikė ėshtė e ndaluar, prandaj duhet tė largohen muslimanėt nga ajo.

[2] Ky citim, gjithashtu ėshtė pėrmendur nė librin: “Sherhu Tahavije”, vėll. II, f. 672.

[3] Pra nėse muslimani i jep para atij qė mėson Kuranit si kėrkuesit tė dijes etj., dhe kėtė e bėn nijet si sadaka pėr tė vdekur, kjo lejohet.

[4] "Hashijetu Ibėn Abidin", vėll. V, f. 35

[5] “Hashijetu Ibėn Abidin”, vėll. V, f.35.

[6] Emėr i Kuranit.

[7] Pra nuk di se ēfarė ėshtė duke grumbulluar.

[8] "Inkadhu Halikin", parathėnia e librit.

[9] Muhamed bin Salih Uthejmin nė njė rast, kur fliste pėr disa gjėra tė pėrhapura te muslimanėt e thjeshtė nė vendin e tyre, se si i ndryshuan dijetarėt dhe informimi i saktė, ai thotė: "Kur ne kemi qenė tė vegjėl nuk dinim se kurbani bėhet pėr tė gjallėt, pasi tė gjitha kurbanet i bėnin vetėm pėr tė vdekurit. Por tani, me falėnderimin e Allahut, njerėzve u erdhi dija dhe kuptuan se kurbani nė esencė ėshtė pėr tė gjallėt."("Sherhu mumti", vėll. V, f. 375). E solla kėtė citim pasi na jep tė kuptojmė njė ēėshtje me rėndėsi e ajo ėshtė se hoxhallarėt me dituri tė saktė duhet tė jenė ata qė duhet tė ndryshojnė praktikat e pėrhapura te populli i thjeshtė. Dijetarėt janė ata qė e kanė kėtė pėrgjegjėsi, kurse arsyetimi se kjo praktikė ka shumė kohė qė ėshtė e njohur te muslimanėt dhe nuk ka mundėsi tė largohet, ėshtė i pavend. Ne nėse jemi tė pėrpiktė dhe u japim dije tė shėndoshė atyre, gjithashtu edhe shkallėzim nė metodologji, atėherė do tė arrihet tė ndryshohen kėto. Shembulli mė konkret ėshtė kjo pėr tė cilėn flet edhe vet ky dijetar, ku tregon se mė herėt muslimanėt e atyre vendeve e kanė perceptuar se kurbani ėshtė njė rit (adhurim) cili kryhet vetėm pėr tė vdekur, por me kalimin e kohės dhe shpjegimin e dijetarėve kuptuan se kurbani nė esencė ėshtė pėr tė gjallėt. U pėrmirėsua ky botėkuptim i gabuar tek ata.

Gjithashtu edhe problemi i leximit tė Kuranit pėr tė vdekur me para ėshtė njė praktikė qė shumė nga muslimanėt e thjeshtė e mendojnė se ėshtė njė nga ritet mė tė theksuara tė Islamit. Apo nėse dikush dėshiron ta prezantojė veten se ėshtė fetar, argumenton se pėr nėnėn apo babanė e paguan dikė tė lexojė Kuran, posaēėrisht Jasin ēdo Ramazan dhe kėshtu me radhė. Por, nėse u ofrohet atyre dije e shėndoshė dhe u sqarohet se kjo ėshtė e ndaluar, atėherė edhe ata me kalimin e kohės do tė largohen nga kėto praktika.

                                         www.klubikulturor.com