Falënderimi i takon Allahut të Lartësuar. Atij i kërkojmë falje për mëkatet tona. Kë udhëzon Allahu s’ka kush e humb, ndërkaq atë që e lë në humbje s’ka kush e udhëzon përveç Tij, salauatet e selamet qofshin mbi të Dërguarin e fundit, Muhamedin salallahu alejhi ue selem.
Prej begative të shumta të Allahut ndaj robërve të Tij është edhe ajo se atyre u ka lejuar shitblerjen dhe u ka ndaluar kamatën: “...e All-llahu ka lejuar shitblerjen, ndërsa ka ndaluar kamatën.” (Bekare, 275)
Gjatë shitblerjes arrihen dobi të shumta, për të cilat njerëzit kanë nevojë, ngase zemrat e tyre janë të lidhura me atë që është në dorë të tjetrit. Pra, shitblerja është mjet të cilin Allahu ua ka lejuar robërve të Tij në mënyrë që të arrijnë atë që dëshirojnë.
Ky shkrim veçon tregtarin musliman, i cili e ka zgjedhur shitblerjen si mjet për fitimin e pasurisë. E sa mjet i mirë është! Edhe i Dërguari i Allahut ka punuar një periudhë kohore me të, madje edhe shumica e sahabëve kanë qenë tregtarë, si Ebu Bekri, Uthman bin Afani, Abdurahman bin Aufi e të tjerë. Shitblerja, apo ajo pasuri që fituan, nuk qe pengesë për zbatimin e urdhrave të Allahut dhe ata nuk i lanë pas dore ato, por sakrifikuan me të për fenë e Allahut dhe asnjëherë kjo botë nuk ka qenë në zemrat e tyre, por në duart e tyre. Nuk ka fakt më të mirë sesa vepra e Ebu Bekrit, Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili erdhi tek i Dërguari i Allahut dhe e dha tërë pasurinë e tij sadaka duke shpresuar për shpërblimin e Allahut. Në atë rast, i Dërguari i tha: -Çfarë i ke lënë familjes tënde?
-Atyre u kam lënë Allahun dhe të Dërguarin e Tij”, tha Ebu Bekri (shënon Ebu Daudi 1678).
Edhe në jetën e Uthmanit, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka fragmente të njohura të cilat dëshmojnë për këtë, e njëra prej tyre është edhe përgatitja e ushtrisë “el usreh” me pasurinë e vet.
Vëlla tregtar musliman, kur të them tregtar musliman kam për qëllim se ti nuk je si tregtari jobesimtar, qëllimi final i të cilit është vetëm arritja e pasurisë me çfarëdo forme qoftë ajo, pra që vetëm t’ua nxjerrë pasurinë njerëzve nga xhepat.
Kur të drejtohem me fjalët tregtar musliman kam për qëllim Islamin dhe besimin tënd, ngase në shumë raste është dëshmuar se ai që s’ka fe dhe besim, merr çdo formë të fitimit të pasurisë vetëm e vetëm që të pasurohet, qoftë ajo pasuri e lejuar apo e ndaluar. Ndaj i drejtohem vëllezërve tregtarë me një këshillë, me shpresë se do t’ua ndriçojë atyre rrugën e do të udhëzojë të humburin:
O ti tregtar musliman, këshilloji muslimanët e assesi mos i mashtro ata. Nga këshilla jote ndaj njerëzve është edhe ajo që fitimi yt të jetë i kapshëm dhe që nuk i dëmton blerësit, që t’i lajmërosh blerësit për cilësinë e produktit (mallit), të mos e teprosh në të dhe të mos ia fshehësh të metat, ngase fshehja e të metave të mallit konsiderohet mashtrim me të cilin Allahu s’është i kënaqur, por njëherazi është edhe largim i begatisë së shitblerjes.
Ftoji ata në fenë e Allahut, urdhëro në të mirë dhe ndalo nga e keqja, ngase këto janë prej veprave që më së shumti të afrojnë tek Allahu. Urdhërimi yt në të mirë dhe ndalimi nga të këqijat le të jetë me fjalë të mira e të buta, ngase kjo është mënyrë për hapjen e zemrave të mbyllura. Format e thirrjes (da’uetit) janë të shumta, si për shembull t’u kujtohet Allahu i Lartësuar atyre që vijnë në dyqan, të shpërndahen broshura, kaseta, etj..
Ji i sinqertë gjatë bisedës dhe sillu mirë me ta, ngase ai që ka frikë Allahun është i sinqertë ndaj njerëzve, arrin kënaqësinë e Allahut dhe Ai e bën atë të dashur në mesin e njerëzve dhe e furnizon andej nga ai nuk e pret fare.
Nëse njerëzit kanë blerë diçka prej teje e pastaj janë penduar për atë që kanë blerë, përpiqu që t’ua kthesh, nëse ajo që kanë blerë është e padëmtuar, ngase njerëzit shpeshherë ndodh që të blejnë e pastaj të pendohen për atë dhe shpresojnë të mos e kishin blerë, ndaj falua atyre, kthejua pasurinë dhe mos i obligo në blerje, ngase mund të mos e duan atë. Mos të të kaplojë dashuria e kësaj bote, paguaje zekatin e pasurisë tënde, ngase ajo është e drejtë e Allahut e jo e drejtë e jotja, ngase nëse e praktikon, ti zbaton një urdhër të Allahut dhe Allahu e begaton pasurinë tënde. Nëse nuk e praktikon, privohesh nga begatia dhe do të të godasë ajo që i ka goditur ata që ruajnë ar e argjend: “O ju që besuat, vërtet një shumicë e parisë fetare e jehudive dhe e të krishterëve, në mënyrë të paligjshme e hanë pasurinë e njerëzve dhe pengojnë të tjerët nga rruga e All-llahut. Ata të cilët e ruajnë arin e argjendin e nuk e japin për rrugën e All-llahut, lajmëroji për një dënim të dhembshëm. Atë ditë kur ajo (pasuri e deponuar) fërgohet në prushin e xhehenemit, e me të (ashtu zharavë) lyhen ballët, anët dhe shpinat e tyre (do t'u thuhet): "Kjo është ajo që e dispozituat për veten tuaj, pra shijoni atë që e depozitonit!" (Teube, 34- 35)
Ki kujdes nga humbja e namazit për shkak të fitimit të disa eurove, ngase kjo botë nuk peshon tek Allahu as sa krahu i mushkonjës, ndaj kur dëgjon thirrjen e ezanit, lëre këtë botë kalimtare dhe kërko botën tjetër të përhershme, ndaj kush nuk i përgjigjet thirrjes së ezanit ka bërë mëkat: “O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e xhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, falnie namazin), e lini shitblerjen, kjo është shumë më e dobishme për ju, nëse jeni që e dini.” (Xhumu’a, 9)
Kjo dispozitë s’është e veçantë vetëm në namazin e xhumasë, por çdo shitblerje që të largon nga namazi është e ndaluar.
Ki kujdes nga mashtrimi, ngase i Dërguari i Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të, ka thënë: “Kush mashtron nuk është nga ne.” (Shënon Muslimi, 102)
S’ka dyshim se mashtrimi është një prej mëkateve të mëdha. Format e mashtrimit janë të shumta dhe tregtarët i dinë më mirë se tjerët, ndërsa Allahu mbikëqyr çdo gjë dhe i di të fshehtat, ndaj ç’është e fshehur në këtë botë, Allahu do ta shfaqë në botën tjetër.
Ki kujdes kamatën, sa fitim i keq që është!
“All-llahu e zhduk kamatën dhe e shton lëmoshën, All-llahu nuk e do asnjë besëprerë dhe mëkatar.” (Bekare, 276)
Po ashtu thotë:” Ata që e hanë kamatën, ata nuk ngrihen ndryshe pos siç ngrihet i çmenduri nga të prekurit e djallit. (Bëjnë) Kështu ngase thanë: "Edhe shitblerja nuk është tjetër, por njësoj edhe kamata!", e All-llahu ka lejuar shitblerjen, ndërsa ka ndaluar kamatën. Atij që i ka arritur këshillë (udhëzim) prej Zotit të tij dhe është ndalur (prej kamatës), atij i ka takuar e kaluara dhe çështja e saj mbetet te All-llahu, e kush e përsërit (pas ndalimit), ata janë banues të zjarrit, ku do të mbesin përgjithmonë.” (Bekare, 275)
Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmeton se i Dërguari i Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, ka mallkuar atë që jep kamatë, atë që merr, shkruesin dhe dëshmitarët dhe ka thënë se ata janë të barabartë. Shënon Muslimi.
Ndërkaq format e kamatës janë të shumta, ndaj pyeti dijetarët: “...e nëse nuk dini këtë, atëherë pyetni njerëzit e dijshëm.” (Enbija, 7)
Ki kujdes nga shitja e atyre gjërave të ndaluara, apo që përmes tyre bëhet mëkat ndaj Allahut: “Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosni në mëkate e armiqësi.” (Maide, 2), siç janë shitja e pijeve alkoolike, shitja e duhanit e të ngjashme me këto.
Ki kujdes dhe mos shit mbi shitjen e vëllait tënd, apo mos bli mbi blerjen e vëllait tënd, ngase kjo sjell urrejtje dhe armiqësi mes muslimanëve dhe i ndan ata, e mbi të gjitha kjo është e ndaluar. Abdullah bin Umeri transmeton se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Mos të shesë dikush mbi shitjen e vëllait të tij.” (Shënon Buhariu, 2139)

Shembull i shitjes ndaj vëllait të tij: Zejdi blen nga Amri makinën për 10 000 euro. Shkon një tjetër tek Zejdi dhe i thotë atij se unë të jap një makinë më të mirë se ajo për 9 000, apo të ngjashme me të për 8 000.
Shembull i blerjes: Zejdi i shet Amrit një artikull për nëntë euro, vjen një njeri tjetër te Zejdi dhe i thotë atij (shitësit) se i jep për këtë dhjetë euro ose ngjashëm me këtë. E tërë kjo është e ndaluar.

Ki kujdes dhe mos u përbeto në Allahun rrejshëm për shkak të diçkaje të kësaj bote, ngase kjo konsiderohet ngrënie e pasurisë pa të drejtë dhe largoje veten nga hidhërimi i Allahut. I Dërguari i Tij thotë: “Kush betohet për diçka në mënyrë që të marrë pasurinë e muslimanit dhe ai është gënjeshtar, do ta takojë Allahun të hidhëruar mbi të.” (Shënon Buhariu 2357, dhe Muslimi, 138)

Ki kujdes ndaj sjelljes së të këqijave në vendet muslimane, ngase mëkati është i yti dhe konsiderohet si mashtrim dhe moskëshillim i tyre, si për shembull sjellja e rrobave të cilat zbulojnë pjesët e trupit, ose pijet dhe ushqimet e ndaluara e të ngjashme me këto.
Po ashtu ki kujdes në shitjen e gjërave të lejuara, nëse e di se ato do të shfrytëzohen në mëkate. E tërë kjo hyn në fjalën e Allahut të Lartësuar: “Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosni në mëkate e armiqësi.” (Maide, 2)
Ki kujdes ndaj matjes mangët të peshojës, ngase për këtë ka zbritur një kaptinë e tërë, ku në fillim të saj Allahu i Lartësuar thotë:” Të mjerët ata që mangu masin e peshojnë. Ata që kur matin prej njerëzve, për vete e plotësojnë, E kur u matin të tjerëve ose u peshojnë, u lënë mangu. A nuk e dinë të tillët se kanë për t'u ringjallur? Në një ditë të madhe, Në ditën kur njerëzit ngrihen (prej varrezave) për të dalë para Zotit të botëve.” (Mutafifin, 1-6)
Ndaj vëlla tregtar, kjo pasuri të erdhi nga begatia e Allahut të Lartësuar, falënderoje Atë dhe mos moho e as mos u bë si: “Ai (Karuni) tha: "Më është dhënë vetëm në saje të dijes sime!" (Kasas 78)
Ndërkaq, falënderimi më i madh është tubimi i saj në mënyrë të lejuar, vënia në të lejuarën dhe shpenzimi i saj në të lejuarën.
E lusim Allahun e Lartësuar të më falë mua, ty dhe të gjithë muslimanët dhe ta bëjë pasurinë tënde zbukurim të kësaj bote dhe ndihmëse në zbatimin e urdhrave të Allahut, të të begatojë në pasuri dhe në fëmijët e tu. Ai është i Plotfuqishëm për çdo gjë.

 

27.04.2007