Falënderojmë Allahun e Lartësuar. Vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Paqja, mëshira dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të Dërguarin e Allahut, shokët e tij dhe të gjithë muslimanët.

Lexues të nderuar, pasi përfunduam, me lejen e Allahut, komentimin e sures Huxhurat, kemi vendos, me lejen e Allahut, të fillojmë me komentimin e sures Teube, për shkak të rëndësisë së madhe që ka dhe për shkak se rreh tematika shumë me rëndësi. Kjo, me siguri, do të na marrë kohë më shumë, sepse është ndër suret e gjata në Kuran, ndaj kërkojmë që të jeni në përcjellje të komentimit të ajeteve të kësaj sureje.

Surja Teube është sure medinase dhe përmban gjithsej 129 ajete.

Kjo sure është një ndër suret e fundit  që i ka zbritur të Dërguarit të Allahut. Ndërsa në disa transmetime thuhet që është surja e fundit që i ka zbritur të Dërguarit të Allahut.[1]

Kjo sure përfshin dispozita përfundimtare në lidhjet mes umetit musliman dhe umeteve të tjera mbi tokë.

Kjo sure përfshin, gjithashtu, seleksionimin e shoqërisë muslimane. Po ashtu, tregon edhe gjendjen e çdo pale të kësaj shoqërie.

Në bazë të tematikave që përmban kjo sure dhe në bazë të transmetimeve që tregojnë për shkakun e zbritjes, na bëhet e qartë se kjo sure ka zbritur në vitin e 9 hixhrij dhe nuk ka zbritur e tëra për një moment. Edhe pse nuk kemi njohuri rreth kohës së saktë të zbritjes së pjesëve të kësaj sureje gjatë vitit të 9-të, kemi mundësi të  vërtetojmë se zbritja e kësaj sureje ka kaluar nëpër tri etapa.

Etapa e parë ishte para betejës së Tebukut në muajin Rexheb të këtij viti.

Etapa  e dytë ishte gjatë kohës së përgatitjes për këtë betejë dhe gjatë betejës.

Etapa  e tretë ishte pas kthimit nga beteja.

Ndërsa fillimi i kësaj sure duke filluar prej ajetit të parë e deri në ajetin 28 ka zbritur në fund të viti të 9 hixhrij, pak para kohës së haxhit, në muajin dhulkade apo muajin dhulhixhe.

Emrat e kësaj sureje

Transmetohet nga Seid b. Xhubejr, i cili thotë e kam pyetur Abdullah b. Abasin për këtë sure dhe tha: “Ajo është El Fadiha (e cila i ka zbuluar kurthet e hipokritëve) ende vazhdonin të zbrisnin ajetet “disa prej tyre”, “disa prej tyre” në këtë sure sa që u frikësuam që nuk do të lejë askënd pa e përmendur.” Po ashtu është quajtur  “Suretul Buhuth” surja e cila kërkon dhe zbulojë fshehtësitë e hipokritëve.

Kjo sure është e vetmja  në Kuran e cila nuk  fillon me bismilah.

Mendimet e dijetarëve se pse nuk fillon me bismilah kjo sure janë të ndryshme:

• Bismilahi është mëshirë dhe sigurim, ndërsa surja Teube tregon luftën ndaj jobesimtarëve dhe zbulon dredhitë e hipokritëve dhe në të nuk ka siguri ndaj jobesimtarëve, të cilët  e kanë shkelur premtimin dhe marrëveshjen e tyre. Për këtë arsye nuk ka filluar me bismilah. Kjo thënie është transmetuar nga Aliu dhe Sufjan b. Ujejne.

• Ka qenë traditë e arabëve kur kanë qenë në injorancën e tyre se nëse kanë pas ndonjë marrëveshje me ndonjë popull dhe kanë dëshiruar ta prishin atë marrëveshje, i kanë shkruar letër mirëpo nuk e kanë filluar me bismilah. Kur zbriti kjo sure, e cila i anulon marrëveshjet mes të Dërguarit të Allahut dhe jobesimtarëve, i Dërguari i Allahut e dërgoi Ali b. Ebu Talib që ta lexojë para mushrikëve, në kohën e Haxhit, dhe nuk e ka filluar me bismilah, duke pasur parasysh traditën e  arabëve në këtë.

• Sahabët kanë rënë në mospajtim se a është surja Teube dhe ajo Enfal një sure e vetme apo janë të ndara? Disa prej tyre thanë se është një sure, ndërsa disa të tjerë thanë se janë dy sure dhe në këtë mënyrë me lënien e bismilahit u pajtuan dy palët. Lanë në mes të këtyre dy sureve një hapësirë dhe me këtë u pëlqyen ata të cilat thanë se këto janë dy sure të ndara, ndërsa e lanë bismilahin, ku këtë e pëlqyen ata që thoshin se ajo është një sure.

• Sureja Teube ka qenë e gjatë gati sa surja Bekare pastaj është deroguar një pjesë në fillim të saj dhe me të pastaj ka rënë edhe bismilahi. Këtë mendim e transmeton Ibën Vehbi, Ibnul Kasim, Ibnu Abdul Hakem nga Maliku, sikur që e ka përmendur imam Kurtubi.

• Ka thënë Kurtubi: “E vërteta  se pse bismilahi nuk është shkruar në këtë sure  është sepse Xhibrili ashtu ia ka zbritur të Dërguarit të Allahut, pa bismilah”.

• Muhamed Emin Shenkiti, autori i librit “Advaul bejan fi idahil Kuran bil Kuran” ka thënë: “E vërteta rreth rënies së bismilahit në këtë sure, është ajo që ia ka thënë Uthmani Abdullah b. Abasit. Këtë tregim e shënon Nesaiu, Tirmidhiu, Ebu Daudi, Imam Ahmedi, Ibën Hibani në “Sahihun” e tij, Hakimi në “Mustedrekun” e tij dhe thotë se zinxhiri i kësaj është i vërtetë. Ibën Abasi thotë se i ka thënë Uthmanit: “Çka ju shtyu që ta vendosni  suren Teube pas sures Enfal dhe që mos të shkruani në të bismilahin?” Uthmani tha: “Kur të Dërguarit të Allahu i zbriste diçka i thërriste disa nga ata që shkruanin shpalljen dhe u thoshte: ‘Vendosni këto në suren në të cilën ka kështu e kështu.’ I zbrisnin atij ajete dhe u thoshte: ‘Vendosni këto ajete në suren në të cilën përmendet kështu e kështu.’ Surja Enfal ishte prej të parave që ka zbritur në Medine, ndërsa Teube prej të fundit që ka zbritur prej Kuranit. Tregimi i kësaj sureje ishte i ngjashëm me tregimin e sures Enfal. Vdiq i dërguari i Allahut dhe nuk na sqaroi ne se a është surja Teube prej sures Enfal apo është e ndarë dhe mendova se ajo është prej saj. Për këtë kam bashkuar mes atyre dyjave dhe nuk e kam shkruar në mes tyre rreshtin e bismilahit”.

Dy vërejtje :

1. Prej hadithit që përmendëm, merret se renditja a ajeteve në Kuran është bërë nga ana e Pejgamberit (teukifije), sikur që shihet nga ky hadith se edhe suret janë renditur nga ana e të Dërguarit të Allahut, përveç kësaj sureje.

2. Ka thënë Ebu Bekr b. el Arabij el Maliki (Allahu e mëhsiroftë!): “Ky hadith është argument për përdorimin e kijasit (analogjisë) në fe. A nuk e sheh se si Uthmani dhe sahabët e tjerë e përdorën kijasin në mungesë të tekstit. Ata e panë se surja Teube është e ngjashme në tematikë me Suren Enfal dhe për këtë sollën menjëherë pas sures Enfal suren Teube”. Nëse është fut kijasi në renditjen e kësaj sureje, atëherë çka ta merr mendja për dispozitat e tjera të fesë?

Tematikat që përmban kjo sure në përgjithësi

Para se të futemi në komentimin e ajeteve të kësaj sure, dëshirojmë t’i japim një pasqyrë të përgjithshme kësaj sureje se cilat janë tematikat të cilat i rreh kjo sure në përgjithësi.

Pjesa e parë e kësaj sureje, duke filluar prej ajetit të parë e deri te ajeti i 28, definon lidhjet mes muslimanve dhe jobesimtarëve, në përgjithësi në gadishullin arab. Ja disa prej shembujve të kësaj pjese. Allahu thotë: “Denoncim nga Allahu dhe i dërguari i Tij ndaj idhujtarëve me të cilët ju patët lidhur kontratë (kumtesë për shkëputjen e marrëveshjes).

Pra, ju (idhujtarë) qarkulloni nëpër tokë (lirisht) katër muaj, e dijeni se fuqinë e Allahut nuk mund ta bëni të paaftë dhe se Allahu mposhtë mohuesit.

Dhe (ky është) një kumtim nga Allahu dhe i dërguari i Tij, drejtuar gjithë njerëzve në ditën e haxhit të madh, se Allahu është tërhequr prej (marrëveshjes së) idhujtarëve, e njëkohësisht edhe i dërguari i Tij. Po, nëse pendoheni, do të jetë më mirë për ju, e nëse ia ktheni shpinën (rrugës së drejtë), ta dini se nuk mund t'i shpëtoni (ndjekjes së) Allahut. E, ti përgëzoji ata që mohuan me një dënim të padurueshëm.

Përveç atyre idhujtarëve me të cilët keni lidhur marrëveshje, e të cilët nuk ju kanë shmangur asgjë dhe nuk e kanë ndihmuar askënd kundër jush, pra, edhe ju përmbushni marrëveshjen e tyre deri në afatin e caktuar. S'ka dyshim se Allahu i do të devotshmit.

E kur të kalojnë muajt e shenjtë, luftoni idhujtarët kudo që t'i gjeni, robëroni dhe ngujoni ata, u vini pritë në çdo shteg. Në qoftë se pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë ua lëshoni rrugën, se vërtet Allahu falë është Mëshirues.” (tevbe1-5)

Shembulli tjetër: O ju që besuat, mos u ofroni miqësi (dashuri) prindërve tuaj, as vëllezërve tuaj, nëse ata vlerësojnë mosbesim kundër besimit. E kush prej jush miqësohet me ta, ata janë mizor.

 Thuaj (o i dërguar): "Në qoftë se etërit tuaj, djemtë tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, tregtia që frikoheni se do të dështojë, vendbanimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto) janë më të dashura për ju se All-llahu, se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij, atëherë, pritni derisa All-llahu të sjellë vendimin e Tij. All-llahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzit e prishur.(tevbe 23-24).

Shembulli tjetër: O ju që besuat, vërtetë idhujtarët janë të ndyrë, andaj pas këtij viti të mos i afrohen më xhamisë së shenjtë. Nëse i frikësoheni skamjes All-llahu me dëshirën e vet do t'ju pastroj me mirësitë e Tij. All-llahu është i Gjithëdijshëm, është i urtë.  Teube, 28.

Pjesa e dytë e kësaj sureje përfshin në mënyrë definitive lidhjet mes shoqërisë muslimane dhe ithtarëve të librit (jehudi dhe të krishterë) në përgjithësi. Gjithashtu, në këtë pjesë tregon edhe për devijimin e çifutëve dhe të krishterëve në çështjet e besimit dhe jetës në përgjithësi. Ja disa shembuj të kësaj pjese: “Luftoni ata që nuk besojnë Allahun e as botën tjetër, nuk e konsiderojnë të ndaluar (haram) atë që e ndaloi Allahu dhe i dërguari i Tij, nuk besojnë fenë e vërtetë, prej atyre të cilëve u është dhënë libri, derisa ta japin xhizjen në dorë e duke qenë të mposhtur.

E jehuditë thanë: ‘Uzejri është djali i Allahut’ e të krishterët thanë: ‘Mesihu është djalë i Allahut’. Ato ishim thënie të tyre me gojët e tyre (fraza të thata), që imitojnë thëniet e jobesimtarëve të mëhershëm. Allahu i vraftë, si largohen (nga e vërteta)!” Teube, 29-30.

Shembulli tjetër: “O ju që besuat! Vërtet, një shumicë e parisë fetare e çifutëve dhe e të krishterëve, në mënyrë të paligjshme, e hanë pasurinë e njerëzve dhe pengojnë të tjerët nga rruga e Allahut. Ata të cilët e ruajnë arin e argjendin e nuk e japin për rrugën e Allahut, lajmëroji për një dënim të dhembshëm.

Atë ditë kur ajo (pasuri e deponuar) fërgohet në prushin e xhehenemit, e me të (ashtu zharavë) lyhen ballët, anët dhe shpinat e tyre (do t'u thuhet): ‘Kjo është ajo që e depozituat për veten tuaj, pra shijoni atë që e depozitonit!" Teube, 34-35.

Pjesa e tretë fillon me lajmërimin e atyre të cilët i thirrën që të marrin pjesë në përgatitjen e ushtrisë, por  u rënduan në vend, sikur të jenë të gozhduar dhe u bënë përtacë dhe nuk shkuan në betejë. Këta njerëz të cilët nuk morën pjesë në betejë nuk ishin të gjithë prej hipokritëve, siç do të shpjegojmë kur të vijmë në komentimin e këtyre ajeteve. Ja disa shembuj nga kjo pjesë e sures: “O ju që besuat! Ç'është me ju, që kur ju thuhet: ‘Dilni në (luftë) rrugën e Allahut!’, ju u rënduat në vend (si të ishit të gozhduar)? A mos ishit të kënaqur me jetën e kësaj bote, se sa me atë të ardhmen? Përjetimi i jetës së kësaj bote ndaj asaj së ardhmes, nuk është asgjë.

Nëse nuk dilni (në luftë), Ai do t'ju dënojë me një dënim të dhembshëm, do t'ju zëvendësojë me një popull tjetër dhe Atij nuk i bëhet farë dëmi. Allahu është i gjithëfuqishëm për çdo gjë.

Në mos e ndihmofshi atë (Pejgamberin), atë e ka ndihmuar Allahu; kur ata që nuk besuan e nxorën atë vetë të dytin; kur që të dy ishin në shpellë, kur po i thoshte shokut të vet: ‘Mos u pikëllo (friko), Allahu është me ne!’ E Allahu zbriti qetësi (në shpirtin e) atij, e fuqizoi me një ushtri që ju nuk e patët; e fjalën e atyre që nuk besuan më të ultën, kurse fjala e Allahut (është) më e larta. Allahu është më i Fuqishmi, më i Urti. Dilni (në luftë), le t'ju vijë (lufta) e lehtë ose e rendë, luftoni për hirë të Allahut me pasurinë tuaj dhe me veten tuaj; kjo është gjëja më e dobishme për ju, nëse e kuptoni.” Teube 39-41.

Pjesa e katërt e kësaj sureje e cila është pjesa më e gjatë e saj përfshin më shumë se gjysmën e sures, flet në poshtërimin e hipokritëve dhe ndikimin e tyre të keq ndaj shoqërisë muslimane.

Në këtë pjesë Allahu përshkruan gjendjen e hipokritëve, anën shpirtërore të tyre dhe atë praktike. Këtu zbulon edhe qëndrimet e tyre në betejën e Tebukut, para betejës, gjatë betejës dhe pas përfundimit të saj. Allahu zbuloi qëllimet, intrigat, hilet e  tyre si dhe arsyetimet e tyre të pavenda në mos pjesëmarrjen e tyre në betejë. Po ashtu, tregon se si hipokritët janë munduar që të dobësojnë rreshtat e muslimanve dhe të fusin në mes tyre përçarje. Pastaj tregon se si e kanë munduar të Dërguarin e Allahut dhe si e kanë fyer atë. Të gjitha këto gjëra më gjerësisht do të shpjegohen kur të vijmë në komentimin e këtyre ajeteve, që flasin për këtë lloj të njerëzve. Ja disa shembuj të cilët tregojnë për intrigat, hilet dhe qëllimet e tyre të këqija, ndaj të Dërguarit të Allahut dhe shokëve të tij: “E sikur të kishin dëshiruar ata të dalin, do të bënin për të (për luftë) ndonjë përgatitje, por Allahu nuk e pëlqeu ngritjen e tyre, andaj i zmbrapsi, dhe u është thënë: ‘Rrini me të paaftit (fëmijët, gratë e pleqtë).’ Edhe sikur të dilnin me ju, ata nuk do t'ju shtonin tjetër përveç ngatërresës dhe shumë shpejt do të përçanin mesin tuaj, duke kërkuar t'ju turbullojnë. E ndër ju ka të tillë që i dëgjojnë ata. Allahu i di shumë mirë hipokritët.

Ata edhe më parë tentuan përçarjen tuaj, t'i ngatërruan ty çështjet, derisa të erdhi e vërteta dhe ngadhënjeu vendimi i Allahut, përkundër asaj që ata e urrenin.

Dhe prej tyre ka të tillë që thonë: ‘Më lejo mua (të mos shkoj në luftë) e mos më vë në sprovë!’ Ja, ata mu në sprovë kanë rënë (më parë). Xhehenemi, gjithsesi, i përfshin nga të gjitha anët jobesimtarët. Teube 46-49.

Shembulli tjetër:

“Ata betohen në Allahun se vërtetë janë si ju, por ata nuk janë me ju, ata janë popull që frikësohet”. Teube, 56.

Shembulli tjetër: “Ka prej tyre që do të bëjnë vërejtjen në ndarjen e lëmoshës, nëse u jepet nga ajo, ata mbesin të kënaqur, e nëse nuk u jepet, ata hidhërohen.

E sikur të kënaqeshin me atë që ua dha Allahu dhe i dërguari i Tij, e të thoshin: ‘Ne na mjafton Allahu, Allahu do të na furnizojë nga të mirat e Tij, e edhe i dërguari i Tij, dhe se vetëm te Allahu e mbështesim dëshirën (do të ishte shumë më mirë për ta)". Teube 58-59.

Shembulli tjetër: “Ka prej tyre që e ofendojnë Pejgamberin e thonë: ‘Ai është bërë vesh (beson çka dëgjon)’. Thuaj! Ai është vesh i së mirës suaj (dëgjon të mirën dhe vepron e jo të keqen), ai beson Allahun (çka i thotë), u zë besë besimtarëve dhe është mëshirues për ata që besuan nga mesi juaj, e ata që nuk e lënë të qetë të dërguarin e Allahut, ata kanë dënim të dhembshëm.’” Teube, 61.

Shembulli tjetër:

Hipokritët kanë frikë se do të zbritet ndonjë kaptinë që do të nxjerrë në shesh atë që kanë në zemrat e tyre. Thuaj! Ani, talluni! Allahu do ta zbulojë atë që i frikësoheni.

E nëse i pyet ti ata (përse tallen), do të thonë: ‘Ne vetëm jemi mahnitur e dëfryer’. Thuaj! A me Allahun, librin dhe të dërguarin e Tij talleni?’

Mos kërkoni fare ndjesë, ju pasi (shpallët se) besuat, keni mohuar. Nëse një grup nga ju i falim, grupin tjetër e dënojmë, ngase ishin kriminelë.”Teube, 64-66.

Shembulli tjetër: “Hipokritët dhe hipokritet janë si njëri-tjetri, urdhërojnë për të keqen e ndalojnë nga e mira dhe shtrëngojnë duart e tyre. Harruan Allahun (nuk i binden), prandaj Ai i harroi (nga mëshira). Nuk ka dyshim, hipokritët janë ata të prishurit.

Hipokritëve dhe hipokriteve dhe jobesimtarëve Allahu u ka përcaktuar zjarrin e xhehenemit, ku do të jenë përgjithmonë, ai mjafton për ta  dhe ata i ka mallkuar Allahu. Ata kanë dënim të pandërprerë.” Teube 67-68.

Pjesa e pestë e kësaj sureje tregon se krahas besimtarëve të sinqertë të muhaxhirëve dhe ensarëve, të cilët ishin shtylla më e fortë e shoqërisë islame, afër tyre ekzistonin edhe disa grupe të tjera të njerëzve nga beduinët ku prej tyre kishte të sinqertë, por kishte edhe njerëz hipokritë tek të cilët drita e imanit nuk kishte depërtuar. Krahas këtyre kishte edhe të atillë që i kishin të përziera punët e tyre dhe kishte edhe të atillë që nuk ishte i ditur realiteti i tyre, çështjen e tyre e dinte vetëm Allahu. Ajetet kuranore në këtë pjesë të kësaj sureje flasin për këto grupe të njerëzve që ekzistonin në kohën e të Dërguarit të Allahut. Ja disa nga ajetet që flasin për këtë: “Arabët beduinë janë të pajisur me mohim e hipokrizi më të fortë dhe janë më të përshtatshëm për të mos i njohur dispozitat që ia zbriti të dërguarit të Tij Allahu. Allahu i di çështjet, Ai është i urtë.”

Ka disa beduinë që për atë që e jep, e konsideron si të dështuar dhe presin kthesa kundër jush. Kundër tyre e ardhmja qoftë e keqe! Allahu dëgjon, di.

Po, ka edhe disa nga beduinët që besojnë Allahun dhe botën tjetër dhe atë që e japin e konsiderojnë afrim te Allahu dhe bekim te i dërguari. Vini re, ato janë afrime te Allahu për ta, e Allahu do t'i përfshijë në mëshirën e Tij. Allahu falë dhe është mëshirues.” Teube, 97-99.

“Edhe rreth jush ka beduinë që janë hipokritë, e edhe nga banorët e Medinës që janë përcaktuar për hipokrizi. Ti nuk i di ata, Ne i dimë, ata do t'i dënojmë dy herë, pastaj shtyhen në dënimin e madh.

Ka edhe të tjerë që i kanë pranuar mëkatet e veta: ata përzien vepra të mira, e edhe të tjera të këqija. Atyre do t'ua falë Allahu, se Ai i falë atij që pendohet, e mëshiron atë që përmirësohet.”Teube, 101-102.

Pjesa e gjashtë e kësaj sureje tregon natyrshmërinë e lidhjes së besës me Allahun për luftën në rrugën e Tij. Tregon natyrshmërinë e luftës në rrugën e Allahut dhe kufijtë e saj. Po ashtu, tregon domosdoshmërinë e banorëve të Medinës dhe të beduinëve që ishin rreth Medinës për pjesëmarrjen në këtë luftë. Nga mesi i kësaj pjese të kësaj sureje Allahu, gjithashtu, tregon për disa njerëz të sinqertë që nuk morën pjesë në betejën e Tebukut. Dhe në fund të kësaj pjese, edhe një herë, tregon gjendjet e hipokritëve dhe qëndrimin e tyre nga ajo që zbret prej Kuranit. Ja disa shembuj  që përmban kjo pjesë e kësaj sure:

“Allahu bleu prej besimtarëve shpirtrat dhe pasurinë e tyre me xhenet. Luftojnë në rrugën e Allahut, mbysin dhe mbyten. (Allahu dha) Premtim të cilin e vërtetoi në Teurat, Inxhill e Kuran. E kush është më zbatues i sigurt i premtimit të vet se Allahu? Pra, gëzohu tregtisë që bëtë me Të. Ky është suksesi i madh.

(Të xhenetit janë) Edhe ata që pendohen, ata që sinqerisht adhurojnë, ata që falënderojnë, ata që agjërojnë, ata që bëjnë ruku, që bëjnë sexhde, që urdhërojnë për të mira e ndalojnë nga të këqijat, edhe përmbushin dispozitat e Allahut. Pra, përgëzoji besimtarët.” Teube, 111-112.

Shembulli tjetër:

“Nuk ishte me vend për banorët e Medinës e as për ata që ishin rreth tyre nga beduinët, të ngelin (pa shkuar) pas të dërguarit të Allahut e as të kursejnë veten e tyre ndaj vetes së tij (Pejgamberit). Nuk ishte me vend ngase, ata nuk i godet as etja, as lodhja, as uria kur janë në rrugën e Allahut, dhe nuk shkelin ndonjë vend që i hidhëron mosbesimtarët, dhe nuk arrijnë kundër armikut kushdo qoftë (mbytje, robërim të tyre ose ngadhënjim mbi ta), vetëm se të gjitha ato do t’u evidentohen atyre si vepër e mirë (shpërblyese). Allahu nuk ua humb shpërblimin vepërmirëve.

Dhe nuk japin kontribut, të vogël ose të madh, nuk kapërcejnë ndonjë luginë, e qe të mos u shënohet (për shpërblim) atyre, për t'i shpërblyer Allahu më së miri atë që vepruan.” Teube, 120-121.

“E kur zbret ndonjë kaptinë (që turpërinë e tyre) ata shikojnë njëri-tjetrin (e thonë mes vete): ‘A ju pa ndokush ju’ e pastaj largohen. Allahu prapësoi zemrat e tyre, ngase ishin popull që nuk kuptonte.” Teube, 127.

Dhe në fund kjo sure përfundon me disa nga cilësitë e të Dërguarit të Allahut dhe njëkohësisht ju drejton në mbështetjen e plotë tek Allahu dhe mjaftimi në këtë mbështetje:

“Juve ju erdhi i dërguar nga lloji juaj, atij i vjen rëndë për vuajtjet tuaja, sepse është lakmues i rrugës së drejtë për ju, është i ndjeshëm dhe i mëshirshëm për besimtarët. Po nëse ata refuzojnë (atë që ua sjell) atëherë thuaj: ‘Allahu është për mua mjaft, s'ka të adhuruar përveç Tij, vetëm te Ai jam mbështetur, e Ai është Zot i Arshit të madh!"’ Teube, 128-129.

Përgatiti: Shaban Murati

16.02.2007

vazhdon...