Falënderimi i takon Allahut të Lartësuar, salavatet e selamet qofshin mbi të dërguarin e Tij Muhamedin, familjen e tij, shokët, si dhe mbi të gjithë ata që pasojnë rrugën e tyre.

Këto janë disa  rregulla dhe dispozita që kanë të bëjnë me udhëtimin. Përzgjedhja e tyre është bërë nga librat e fikhut dhe hadithit.

Sunetet dhe rregullat e udhëtimit

1. Kërkimi i shoqërimit në udhëtim. Bazuar në hadithin të cilin e transmeton Amr bin Shuajb nga babai, nga gjyshi i tij se i dërguari i Allahut ka thënë: "Ai që udhëton vetëm atë e shoqëron shejtani. Kur janë dy, shejtani është në shoqërimin e tyre, ndërkaq në tre shejtani është larg tyre".

2. Emërimi i udhëheqësit (emirit) në udhëtim. Bazuar në hadithin të cilin e transmeton Ebu Hurejra dhe Ebu Seid (Allahu qoftë i kënaqur me të dy!): "Kur dalin tre persona  në udhëtim, le të emërojnë për udhëheqës njërin prej tyre". Shënon Ebu Daudi me sened hasen. Ndërsa në hadithin të cilin e transmeton Aliu (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thuhet se i dërguari i Allahut, kur dërgonte ndonjë ushtri, caktonte për udhëheqës ndonjërin prej tyre dhe urdhëronte për dëgjimin dhe respektimin e tij". Shënon Buhariu.

3. Leximi i duasë me rastin e hipjes në mjetin e udhëtimit dhe duasë së udhëtimit. Është transmetuar nga Aliu (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se kur deshi të hipte kafshën e tij për në udhëtim thoshte: "Me emrin e Allahut, falënderimi i takon Allahut, i Lartëmadhërishëm qoftë Ai i Cili i nënshtroi këto për ne, sepse ne nuk do të kishim mundësi ta bënim këtë. Ne, me të vërtetë, te Zoti ynë do të kthehemi." Pastaj thoshte: "Falënderimi i takon Allahut (tri herë), Allahu është më i madhi (tri herë)". E pastaj lexonte: "I Lartë qofsh, o Zoti im! Unë i kam bërë dëm (zullum) vetvetes, prandaj më fal mua, sepse askush përveç teje nuk mund t’i falë mëkatet!" Shënon Ahmedi dhe Ehlu Sunen. Ndërkaq, Muslimi shënon nga Ibn Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i dërguari i Allahut, kur hipte mbi kafshën e tij duke dalë për udhëtim, madhëronte Allahun tri herë (thoshte: Allahu ekber) e pastaj lexonte: "I Lartëmadhërishëm qoftë Ai që i nënshtroi këto për ne, sepse ne nuk do të kishim pasur mundësi ta bënim këtë. Ne, me të vërtetë, tek Zoti ynë do të kthehemi. O Zoti ynë, të lutemi që në udhëtimin tonë të na mundësosh të bëjmë mirësi dhe të jemi të devotshëm, të bëjmë vepra të mira me të cilat Ti je i kënaqur! O Zoti ynë, Ti je shoqërues në udhëtim dhe mbrojtës i familjes sonë! O Zoti im, kërkoj që të më mbrosh nga vështirësitë e udhëtimit dhe nga kënaqësitë e tij, nga shikimet qëllim-këqija dhe nga telashet në pasuri dhe familje!" E kur kthehej thoshte: "U kthyem me pendim dhe përkushtim, duke i bërë Zotit tonë falënderim!"

4. Dalja në udhëtim ditën e enjte. Kab bin Malik (Allahu qoftë i kënaqur me të!) tregon se i dërguari i Allahut, kur dilte në udhëtim, dilte ditën e enjte. Shënon  Buhariu në koleksionin e tij në librin mbi xhihadin e kjo është më e preferuar, ngase dihet se i dërguari i Allahut, kur bëri haxhin lamtumirës, doli ditën e shtunë.

5. Tekbiri dhe tesbihu gjatë udhëtimit. Siç është transmetuar nga Xhabiri dhe Ibn Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me ta!): "Kur hipnim (në mjetin e udhëtimit), merrnim tekbir, ndërsa kur zbrisnim, e madhëronim Allahun; d.m.th.: bënim tesbih". Shënon Buhariu.

6. Duaja e udhëtarit për familjen, të afërmit dhe të tjerët me fjalët: "Ju lë në kujdes të Allahut, i cili nuk humb porositë e Tij!" Shënon Ahmedi dhe Ibn Maxheh.

7. Kthimi menjëherë pas kryerjes së nevojës, për të cilën ka udhëtuar. Mbështetur në fjalët e të dërguarit të Allahut: "Udhëtimi është një pjesë e dënimit, e pengon ndonjërin prej jush nga ushqimi, pija dhe nga gjumi, ndaj kur të plotësojë nevojën e tij, le të nxitojë të kthehet tek familja e tij!" Shënon Buhariu dhe Muslimi.

8. Mos shoqërimi nga engjëjt i karvanit me kumbim dhe qenë. Muslimi shënon se i dërguari i Allahut (lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të!) ka thënë: "Engjëjt nuk e shoqërojnë karvanin në të cilin ka kumbim dhe qenë".

9. Duaja në vendin ku qëndron. Kush zbret në ndonjë vend e thotë: "Kërkoj mbrojte me fjalët e plota të Allahut nga të këqijat që ka krijuar, nuk i bën dëm atij asgjë, derisa të largohet nga ai vend." Shënon Muslimi nga Haule bint Hakim.

10. Duaja (lutja) në udhëtim. Sipas hadithit: "Tri grupe të njerëzve nuk u kthehet lutja, e njërin prej tyre përmendi udhëtarin". Shënojnë Ehlu Sunen, ndërkaq tek Muslimi: "Dhe përmendi njeriun i cili e zgjat udhëtimin i pluhurosur…".

11. Mos mbërritja në familje natën. Nga suneti është të mos arrijë tek familja natën, vetëm nëse i paralajmëron më herët, siç ka ardhur në hadithin e Xhabirit dhe të tjerëve.

12. Shkuarja në xhami me rastin e kthimit nga udhëtimi. Prej sunetit është që me rastin e kthimit nga udhëtimi të shkojë në xhami dhe t’i falë dy rekatë, siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Xhabiri (Allahu qoftë i kënaqur me të!). Buhariu këtë hadith e ka shënuar në disa vende në koleksionin e tij të haditheve.

Përktheu: Almedin Ejupi

31.03.2007