Pėrgjigjet e palės sė parė ndaj argumenteve tė palės sė dytė

Pėrgjigja ndaj argumentit tė parė

Pėrgjigja ndaj ajetit: “Dhe se njeriut nuk i takon tjetėr vetėm se atė qė ka punuar”[1].  

Kėtij ajeti i janė pėrgjigjur nė disa pikėpamje:

-Pikėpamja e parė: Qėllimi nga ky ajet janė jobesimtarėt.[2]

-Pikėpamja e dytė: Se ky ajet ėshtė anuluar me ajetin tjetėr:

“والذين امنوا واتبعتهم ذريتهم بايمان الحقنا بهم ذريتهم وما التناهم من عملهم من شيء”

"E ata qė vetė besuan, e edhe pasardhėsit e tyre ishin me besim, Ne atyre do t'ua shoqėrojmė pasardhėsit e tyre dhe asgjė nuk u pakėsojmė nga veprat e tyre (prindėrve)....[3]"

-Pikėpamja e tretė: Edhe nėse themi se ajeti nuk ėshtė i anuluar, por ai nuk mohon pėrfitimin nga shpėrblimi i dikujt tjetėr, por e mohoi qė i vdekuri tė bėhet pronar i veprave tė tjetėrkujt.

-Pikėpamja e katėr: Edhe nėse themi se ajeti ndalon pėrfitimin nga veprat e dikujt tjetėr nė esencė, nga ky ajet janė pėrjashtuar veprat trupore si: sadakaja, agjėrimi, haxhi, ndėr to edhe leximi i Kuranit[4].

Pėrgjigja ndaj argumentit tė dytė

Pėrgjigja ndaj hadithit:

“Kur tė vdesė njeriu i ndėrpritet vepra e tij, pėrveē tri gjėrave...[5]”

Nė hadith flitet pėr ndėrprerjen e veprave qė i kryente vet i vdekuri, kurse leximi i Kuranit dhe dhurimi i shpėrblimit ėshtė vepėr e dikujt tjetėr qė ia dhuron atij.

Ibėn Ebil Iz Hanefi thotė: “Kurse sa i pėrket argumentimit me hadithin: ‘Kur tė vdesė njeriu...(hadithi i sipėrpėrmendur)’ ėshtė i pavend, pasi Profeti (salallahu alejhi ue selem) nuk ka thėnė ndėrprerja e dobisė, por tregoi ndėrprerjen e veprave, kurse veprat e dikujt tjetėr janė tė atij qė i vepron. Nėse ai i dhuron tė vdekurit (me dėshirė), atėherė i arrin ajo atij dhe jo vlera e veprės qė e kryen vet i vdekuri. Kjo ėshtė njėsoj sikur borxhi qė e lanė dikush nė vend tė dikujt tjetėr dhe me kėtė ai lirohet nga ai borxh.”[6]

Pėrgjigja ndaj argumentit tė tretė

Pėrgjigja ndaj thėnies se kjo nuk ka qenė praktikė e Resulullahut (salallahu alejhi ue selem).

-Nuk pranojmė se kjo ėshtė diēka e re, pasi pėr kėtė ėshtė aluduar nė disa citate kuranore tė cilat flasin pėr arritjen e shpėrblimit tė lutjes, sadakasė, haxhit, agjėrimit. Dhe ne nuk bėjmė dallim ndėrmjet sadakasė dhe leximit tė Kuranit, apo haxhit dhe leximit tė Kuranit, apo agjėrimit dhe leximit tė Kuranit. Pasi bėrja e kėtij dallimi ėshtė bėrje dallimi ndėrmjet dy gjėrave tė njėjta.[7]

Pėrgjigja ndaj argumentit tė katėrt

Pėrgjigja ndaj thėnies se kjo praktikė nuk ka qenė e njohur te sahabėt e Resulullahut (salallahu alejhi ue selem).

Ibėn Kajimi i pėrgjigjet kėsaj thėnie kėshtu: "Ai i cili thotė se kėtė nuk e ka praktikuar askush nga tė parėt (selefi) e thotė njė thėnie pėr tė cilėn nuk di. Do tė thotė se kjo ėshtė njė dėshmi dhe mohim i diēkaje qė nuk ka njohuri. Ku mund ta di ai, ndoshta selefėt (sahabėt) e bėnin kėtė, por nuk e lejonin ta shohin (kėtė praktikė) ata qė prezantonin tek ata. Mjafton qė i Gjithėdijshmi i fshehtėsive (Allahu) tė ketė dije pėr qėllimet dhe synimet e tyre, posaēėrisht pasi pėr kėtė adhurim (dhurimin e shpėrblimit tė Kuranit pėr tė vdekur) nuk ėshtė i kushtėzuar shqiptimi me gojė, ashtu siē ėshtė sqaruar mė herėt."[8]

Pėrgjigjet e palės sė dytė ndaj argumenteve tė palės sė parė

Pėrgjigje ndaj argumentit tė parė

Pėrgjigja ndaj argumentimit me ajetin kuranor:

"Edhe ata qė kanė ardhur pas tyre e thonė: ‘Zoti ynė, falna neve dhe vėllezėrit tanė qė para nesh u pajisėn me besim...’[9]"

Ėshtė e qartė dhe e pranuar se lutja dhe kėrkimi i faljes u arrin tė vdekurve, pasi pėr kėtė kemi argumente tė prera, por nuk pajtohemi se edhe leximi i Kuranit pėr ta ėshtė e njėjtė, por ajo dallon.

Pėrgjigje ndaj argumenti tė dytė

Argumentimit me hadithin tė cilin e transmeton Abdullah Ibėn Umeri: “I vdekuri dėnohet nga tė qarėt e familjes sė tij ndaj tij”.

Pala e dytė e argumentimit me kėtė hadith i ėshtė pėrgjigjur nė disa pikėpamje, ne do t`i cekim dy:

Pikėpamja e parė: Pėrgjigja ndaj kėtij argumenti ėshtė se komentatorėt e kėtij hadithi thonė se i vdekuri dėnohet nga tė qarėt e tė gjallėve vetėm atėherė kur porosit i vdekuri para vdekjes qė tė qajnė dhe vajtojnė pėr tė, atėherė Allahu i Lartėsuar e dėnon tė vdekurin nga tė qarėt, gjegjėsisht tė vajtuarit e familjes. I vdekuri dėnohet nga kjo pasi ėshtė shkaktar nė kėtė, pasi ai ka kėrkuar tė vajtojnė ata dhe pėr kėtė do tė dėnohet[10]. Kurse kush vajton pa porosi tė tė vdekurit, ai nuk pėrjeton dėnim. pasi Allahu i Lartėsuar thotė:

“قل اغير الله ابغي ربا وهو رب كل شيء ولا تكسب كل نفس الا عليها ولا تزر وازرة وزر اخرى ثم الى ربكم مرجعكم فينبئكم بما كنتم فيه تختلفون"

“Thuaj! A tė kėrkoj Zot pos Allahut, e Ai ėshtė Zot i ēdo sendi (ekzistues) dhe dėmi i secilit person ėshtė kundėr vetes.  Askush nuk do ta bartė barrėn e tjetrit. Mandej, kthimi juaj ėshtė te Zoti juaj; e Ai ju njofton pėr atė qė pėrēaheshit.”[11]

Pikėpamja e dytė: Qėllimi i hadithit ėshtė pėr jobesimtarėt e jo pėr besimtarėt, prandaj Aishja. kur e dėgjoi kėtė ndodhi, ia mohoi Ibėn Umerit kėtė duke thėnė: “Allahu e mėshiroftė atė (Ibėn Umerin) se ai ndoshta ka harruar”,  dhe tha se kjo ėshtė vetėm pėr jobesimtarėt[12].

Pėrgjigje ndaj argumentit tė tretė

Hadithet tė cilat tregojnė se nėse tė vdekurve u dhurojmė shpėrblime, ato u arrijnė atyre,  si duaja (lutja), shpagimi i borxhit, sadakaja, haxhi, etj. Kryerja e veprave tė tilla pėr tė vdekur ka argumente tė posaēme pėr secilėn vepėr, qė pėrmendet nė hadithet e pėrmendura shumė qartė. Kurse thėnia se edhe dhurimi i shpėrblimit tė leximit ėshtė sikur ato vepra tė cituara me hadith, kjo ėshtė analogji (kijas). Dhe nuk ėshtė e saktė kjo,  pasi rregulli i pėrgjithshėm nė shkencėn e Usuli Fikhut ėshtė se nė ibadete (adhurime) nuk lejohet bėrja analogji (La kijase fil ibadat).

Pėrgjigja ndaj argumentit tė katėrt

Argumentit:“Lexoni tė vdekurve tuaj Suren Jasini”

Pėrgjigja ndaj kėtij argumentimi ėshtė bėrė nė dy pikėpamje:

-Pikėpamja e parė: Ky hadith nuk ka pėr qėllim leximin i sures Jasin atij personi qė ėshtė i vdekur, por ėshtė pėr qėllim leximi i Jasinit ndaj atij personi qė ėshtė i sėmurė dhe para vdekjes, pra ai qė ėshtė duke i pėrjetuar agonitė e vdekjes. Fjala “tė vdekurve” e cila pėrmendet nė hadith nuk ka pėr qėllim ai i cili veēse ka vdekur, por ai qė ėshtė pranė vdekjes, do tė thotė ai i cili i pėrjeton agonitė dhe vėshtirėsitė e vdekjes.[13] Kjo formė e pėrdorimit tė emrave foljor nė gjuhėn arabe ėshtė e njohur, sikurse njeriu qė ėshtė duke u pėrgatitur pėr udhėtim, i lejohet gjuhėsisht tė thotė: “Unė jam udhėtar” edhe pse ai faktikisht nuk ka filluar udhėtimin, por vetėm ėshtė duke u bėrė gati.

I njėjti rast ėshtė edhe me hadithin: “Pėrkujtoni tė vdekurit tuaj me 'La ilahe il Allah'”[14]. Edhe kėtu nėnkupton t`i rikujtojmė ata qė janė nė momentet e vdekjes, e jo t`i pėrkujtojmė ata pasi tė vdesin.

-Pikėpamja e dytė: Hadithi i cekur ėshtė i dobėt, pasi e kanė cilėsuar atė si tė dobėt njė grup i muhadithinėve, prandaj nuk lejohet tė argumentohemi me tė. Nga ata qė e kanė cilėsuar tė dobėt janė: Shejhul Islam Ibėn Haxher Askalani nė librin “Telhisul hebir” dhe Shejh Albani nė Librin “Iruau galil” dhe muhadithinė tė tjerė.[15] Kjo na tregon se argumentimi me kėtė hadith nuk ėshtė i qėndrueshėm, pasi me hadith tė dobėt nuk vėrtetohet ndonjė dispozitė sheriatike.

Pėrgjigje ndaj argumentit tė pestė:

Pretendimi se nė kėtė ekziston ixhma (konsensus-pajtueshmėri).

Muhamed Reshid Rida nė sqarimet qė ia ka bėrė librit tė Ibėn Kudames "Mugni", kur ka arritur te kjo thėnie, iu kundėrvu kėsaj dhe tha: "Shkrimtari (Ibėn Kudame) , Allahu e faltė, ka pasuar rrugėn e polemizuesve nė kėtė qėndrim. Pretendimi i tij se ka ixhma (pajtueshmėri) ėshtė e pa bazė definitivisht. Dhe kjo (tė argumentuarit me pretendimin e ixhmas) ishte e parėndėsishme te tė gjithė tė tjerėt (tė cilėt e pėrmbajnė qėndrimin e Ibėn Kudames tė argumentojnė me tė), derisa edhe Ibėn Kajimi i cili e favorizon qėndrimin se shpėrblimi i Kuranit u arrin tė vdekurve nuk u thirrė dhe e pohoi atė, por ai qartėsoi se nuk qėndron kjo. Do tė thotė se kjo praktikė nuk ėshtė nga tė parėt (sahabėt) ..."[16]

Pra, thėnia se nė kėtė ka ixhma (pajtueshmėri) nuk ėshtė e saktė, bile e kundėrta ėshtė mė e qėndrueshme, pasi ėshtė e qartė se tė gjithė sahabėt nuk kanė aplikuar njė praktikė tė tillė.  

Alaudin Abazi

26.01.2007