Pyetja:

A lejohet tė mbahet ari i bardhė apo argjendi nga meshkujt?


Pėrgjigjja:

Falėnderimet i takojnė Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshin mbi tė Dėrguarin e Tij Muhamed, mbi familjen e tij, mbi shokėt e tij dhe mbi tė gjithė ata qė ndjekin rrugėn e tij deri nė Ditėn e Gjykimit.

Para se tė japim dispozitėn pėrkatėse rreth arit tė bardhė, duhet tė bėjmė disa sqarime tė nevojshme se kujt i thuhet ar i bardhė nė terminologji. Mendojmė se sqarimi i kėsaj ėshtė i nevojshėm pasi shumė njerėz, madje edhe nga hoxhallarėt, nuk e kuptojnė drejt se pėr ēfarė bėhet fjalė kur thuhet ar i bardhė.

Ekspertėt qė merren me shitblerjen e arit dhe tė argjendit thonė se ar i bardhė i thuhet kėtyre gjėrave:

1. Emėrtimi i parė: Ar i bardhė i thuhet metalit tė quajtur platin. Ky metal ėshtė i ēmuar sikurse ari, me ngjyrė hiri nė tė bardhė qė shkrin nė temperaturė tė lartė e nuk ndryshket dhe qė pėrdoret pėr tė bėrė sende zbukurimi, enė kimike etj. Simboli kimik i saj ėshtė “Pt” dhe nė sistemin periodik radhitet me numrin rendor 78. Kur ėshtė i pastėr, platini ėshtė nė ngjyrė gri nė tė bardhė dhe i ngurtė. Veshja e platinit dhe karakteristikat e rezistencės sė shkėlqimit tė tij janė shumė tė pėrshtatshme pėr tė bėrė bizhuteri tė pėrsosura. Pėr nga vlera platini ėshtė mė i ēmuar se ari .

Mbajtja e kėtij lloji metali pėr burra nuk ka pengesė pasi nuk kemi ndonjė argument qė e ndalon kėtė. Fakti se quhet ar i bardhė dhe mban emrin ar, nuk e bėn atė tė jetė i ndaluar, pasi ky ėshtė vetėm emėrtim dhe terminologji e pėrdorur ashtu siē i thuhet naftės ari i zi ose pambukut ari i bardhė, etj.

Ndėrsa fakti se ėshtė me vlerė gjithashtu nuk e bėn tė ndaluar, pasi prej metaleve tė vlefshme tė ndaluar pėr burra ėshtė vetėm ari i verdhė. Me fjalė tė tjera, gurėt e ēmuar, diamanti, rubini, safiri, argjendi, platini, etj. nuk janė tė ndaluara pėr pėrdorim nga burrat. Nė njė fetva tė Komisionit tė Pėrhershėm pėr Fetva thuhet: “Rreth mbajtjes sė diamantit pėr meshkuj nuk dimė se ka tė keqe nėse ėshtė i pastėr, i papėrzier me ar apo argjend. ”

Sido qė tė jetė, pasi kuptuam dispozitėn pėrkatėse pėr kėtė lloj metali, duhet tė kuptojmė edhe atė se pėrdorimi i platinit tė pastėr nė stoli dhe zbukurime, sikurse ari e argjendi, ėshtė shumė i rrallė dhe pothuajse nuk shitet, pasi ėshtė shumė mė i shtrenjtė se ari. Por ai pėrdoret nė sasi shumė tė vogla pėr ngjyrosjen e metaleve tė tjera qė tė shkėlqejnė pėr tė bėrė bizhuteri tė pėrsosura, si unaza, vathė, etj.
Prandaj themi se nėse ky metal pėrdoret pa u pėrzier me ar, por i pėrzier me argjend, plumb, etj., atėherė lejohet ta pėrdorin edhe burrat (unazat e kėtilla), por nėse pėrzihet me ar, ashtu si do tė kuptosh me poshtė, atėherė ėshtė e ndaluar tė pėrdoren kėto pėr meshkuj.

2. Emėrtimi i dytė: Ar i bardhė i thuhet arit origjinal, por qė ngjyroset pėrmbi me platin qė tė marrė shkėlqim dhe tė duket i bardhė. Mbajtja e kėtij lloji tė arit tė bardhė nuk lejohet pasi nė fakt ky ar ėshtė ai qė e ka ndaluar i Dėrguari i Allahut, lavdėrimi dhe paqja qofshin mbi tė. Ngjyrosja pėrmbi e kėtij ari nuk ndryshon tė qenėt ar, prandaj mbajtja e kėtij ari ėshtė haram pėr meshkujt. Imam Neveviu pėrcjell se nė ndalimin e arit pėr meshkuj ka ixhma (konsensus) tė dijetarėve.

3. Emėrtimi i tretė: Ar i bardhė i thuhet arit tė verdhė tė njohur, por qė pėrzihet me disa lloje metalesh tė tjera si argjendi, plumbi, platini e metale tė tjera dhe kėshtu fiton ngjyrėn e bardhė. Nė pėrgjithėsi arit tė rėndomė mund t`ia ndryshojmė ngjyrėn nė tė bardhė, tė gjelbėr, etj., varėsisht se ēfarė lloji metali i shtojmė. Edhe ky lloj ari i bardhė nė fakt ėshtė ari i rėndomtė por i pėrzier me metale tė tjera dhe arsyeja pse i ėshtė ndėrruar ngjyra ėshtė pėr shkak tė pėrzierjes me ndonjė metal tjetėr. Prandaj ėshtė i ndaluar ta mbajnė meshkujt edhe kėtė lloj ari tė pėrzier me metale tė tjera.

Nė pėrfundim tė kėsaj pėrgjigjeje, do tė pėrmbledhim dispozitat nė lidhje me atė qė kemi pėrmendur mė lart.

- Ari i bardhė qė nėnkupton platinin (metal) nuk ėshtė i ndaluar tė pėrdoret pėr meshkujt, por sot nė botė ėshtė shumė i rrallė pėrdorimi i platinit pėr stoli pasi ėshtė shumė i shtrenjtė. Mė shumė ai pėrdoret pėr ngjyrosjen e metaleve tė tjera mė tė lira nga tė cilat bėhen stoli.

- Lloji dytė dhe i tretė i arit tė bardhė ėshtė nė fakt ari i rėndomtė, por qė ngjyroset ose pėrzihet me metale tė tjera tė cilat e bėjnė qė ky ar tė ndėrrojė ngjyrėn nga e verdha nė tė bardhė. Kėto dy lloje ari tė bardhė janė ato qė shiten nėpėr argjendari dhe tė dy kėto lloje janė tė ndaluara pėr meshkujt. Allahu e di mė sė miri!

Nė lidhje me mbajtjen e argjendit pėr stoli pėr meshkujt dhe ēfarė lloje stolish u lejohen atyre, mund tė lexoni kėtu:

http://www.klubikulturor.com/A-lejohet-mbajtja-e-zinxhireve-dhe-unazes-se-arit.htm