Ėshtė e vėrtetė nga hadithi i Pejgamberit alejhi selam se “Duaja (lutja) ėshtė adhurim”. Transmeton Tirmidhiu 2370. Duaja ėshtė mėnyra lidhėse nė mes robit dhe Zotit tė tij, ajo qė e lidh muslimanin me Krijuesin. Thotė Allahu i Lartėsuar: “Zoti juaj ka thėnė: “Mė thirrni Mua, Unė ju pėrgjigjem…” (Gafir, 60). Allahu e ka kushtėzuar pėrgjigjen qė vjen nga Ai me kėrkesėn qė bėhet nga ana e robit.

Rrėnja e kėsaj foljeje “ed-du’a”, do tė thotė tė kėrkosh diēka, tė kėrkohet nga dikush veprimi i njė gjėje. Kjo fjalė (ed-du’a) ėshtė pėrmendur nė Kuran nė mė shumė se nėntėdhjetė vende, prej tyre 48 herė ėshtė pėrmendur si (emėr), si p.sh. nė ajetin 39 tė sures Ibrahim: “Vėrtet, Zoti im dėgjon dhe i pėrgjigjet lutjes.” Kurse nė 44 vende ėshtė cekur si fojle, si p.sh.: “...e Allahu me mėshirėn e Vet ju fton pėr nė xhenet, pėr nė shpėtim…” (El Bekare, 221)

Kjo fjalė (ed-du’a) nė Kuran ka ardhur me kuptime tė ndryshme. Prej tyre veēojmė:

- Du’a ka kuptimin adhurim, pėrulje. Thotė Allahu i Lartėsuar: “Thuaj: “A pos Allahut tė adhurojmė ēka nuk na sjell as dobi as dėm…” (El-En’am, 71)
Pra, a tė adhurojmė, t’i pėrulemi, t’i nėnshtrohemi dikujt tjetėr pėrpos Allahut, i cili nuk na sjell as dobi as dėm? Gjithashtu, Allahu i Madhėruar thotė: “Mė thirrni Mua, Unė ju pėrgjigjem…” (Gafir, 60)
Domethėnė: Mė adhuroni Mua dhe bėhuni tė sinqertė nė adhurimin Tim, Unė do tė pranoj prej jush dhe do t’jua fal mėkatet tuaja.
Shpeshherė “ed-du’a” ka ardhur nė Kuran me kėtė kuptim, adhurim ndaj Allahut Fuqiplotė. Nė suren El-A’raf, nė ajetin 37 Allahu thotė: “Ku janė ata qė pos Zotit i lutshit?” Edhe nė suren Esh-Shuara, nė ajetin 92 thuhet: “Dhe atyre u thuhet: “Ku janė ata qė i adhuronit ju?”

- Du’a ka kuptimin thirrje, emėrtim. Allahu Mėshirėplotė thotė: “Thirrjen e tė Dėrguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njėri-tjetrit…” (En-Nur, 63)
Pra, mos e thėrrisni tė Dėrguarin siē thirrni njėri-tjetrin. Tregon Ibn Kethiri nga Ibn Abbasi, Allahu qoftė i kėnaqur me tė, se njerėzit pėrpara e thirrnin Muhamedin alejhi selam me fjalėt “O Muhamed, o Ebul Kasim”. Atėherė i ndaloi Allahu nga kjo, duke e ngritur dhe vlerėsuar tė Dėrguarin e Tij, paqja dhe mėshira qofshin mbi tė, pėr t’iu drejtuar me fjalėt “O i Dėrguar i Allahut, o Pejgamber i Allahut…” Transmeton Muxhahidi dhe Seid ibn Xhubejri.

- Du’a ka kuptimin ndihmė, mbrojtje, strehim. Thotė Allahu i Madhėruar: “Thuaju: “Nėse ju vjen dėnimi nga Allahu ose ju vjen kijameti, mė tregoni, nėse jeni tė sinqertė, a do tė thirrni kė pos Allahut (pėr ndihmė)?” (El-En’am, 40)
Pra, prej kujt kėrkoni ndihmė? Kė lutni dhe te kush strehoheni nga kjo fatėkeqėsi qė ju godet? Gjithashtu, Allahu i Madhėruar thotė: “E kur ju kap ju paniku (frika) nė det, i humbni (nga kujtesa) ata qė i lutni, u mbetet vetėm Ai (Allahu)…” (El-Isra’a, 67)
Kur keni nevojė pėr Tė, i luteni dhe kėrkoni nga Ai mbrojtje, se vetėm Ai ėshtė qė shpėton. “Ai nė vend tė Allahut lut atė qė nuk mund t’i bėjė as dėm as dobi. Edhe kjo ėshtė ajo humbja pa mbarim.” (El-Haxhxh, 12)

- Du’a ka kuptimin lutje, pyetje. Thotė Allahu i Madhėruar: “Ata thanė: “Lute Zotin tėnd pėr ne tė na sqarojė ēfarė ėshtė ajo…” (El-bekare, 68)
Pra, pyete pėr ne Zotin tėnd qė tė na sqarojė se si ėshtė ajo lopė, ēfarė cilėsish ka, ēfarė ngjyre, ēfarė lloji ėshtė etj.?

- Du’a ka kuptimin inkurajim, ofertė pėr tė vepruar diēka. Thotė Allahu i Lartėsuar: “Ai (Jusufi) tha: “O Zoti im, burgu ėshtė mė i dėshiruar pėr mua sesa ajo qė ma ofrojnė ato mua…” (Jusuf, 33)
Domethėnė: O Zot, pėr mua mė mirė ėshtė burgimi sesa ajo nė tė cilėn mė fton kjo grua, qė tė bėj me tė vepra tė ndyra e tė ndaluara.
Gjithashtu thuhet nė Kuran: “Allahu thėrret pėr nė xhenet…” (Junus, 25)
Allahu i nxit robėrit e Tij pėr vepra tė mira, qė tė arrijnė qėllimin final pėr tė hyrė nė xhenet. “Dhe, o populli im, ē’ėshtė qė unė ju thėrras nė shpėtim, e ju mė thirrni pėr nė zjarr?” (Gafir, 41)
Domethėnė: Unė po ju stimuloj pėr punė tė mira, pėr punė tė cilat ju shpėtojnė nga dėnimi i Allahut, ndėrsa ju mė thėrrisni dhe mė inkurajoni pėr punė qė mė fusin nė zjarr.

- Du’a ka kuptimin dėshirė. Thotė Allahu i Lartėsuar: “Pėr ata do tė ketė aty fruta dhe ēdo gjė qė dėshirojnė.” (Jasin, 57)

- Du’a ka kuptimin fjalė. Thotė Allahu i Madhėruar: “Kur u erdhi atyre dėnimi Jonė, s’kishin ē’tė thonė tjetėr vetėm tė thonė: “Vėrtet, ne ishim zullumqarė (tė pranojnė gabimin).” (El-A’raf, 5)
Thotė Ibn Kethiri, Allahu e mėshiroftė: “Nuk kishin fjalė, thėnie tjetėr kur u erdhi dėnimi pėrveēse tė pranojnė se ishin keqbėrės.”

- Du’a ka kuptimin kėrkesė. Thotė Allahu Fuqiplotė: “Atje do tė keni ēfarė t’ju dėshirojė zemra dhe ēfarė tė kėrkoni.” (Fussilet, 31)
Domethėnė: Ēfarė tė dėshironi e tė kėrkoni, do ta gjeni para duarve tuaja.

- Du’a pėrdoret edhe me kuptimin e prezencės sė dėshmitarėve. Thotė Allahu i Lartėsuar: “…thirrni (pėr ndihmė) dėshmitarėt tuaj (zotat) pos Allahut…” (El-Bekare, 23)
Domethėnė: Thirrini tė gjithė ata qė i keni adhuruar pėr zota pėrveē Allahut, qė ta shohim se ēfarė mund t’ju ndihmojnė nė ēėshtjet tuaja nė atė ditė kur do tė dalin tė gjithė para Allahut, Llogaritėsit tė shpejtė. Kėshtu thonė disa komentues tė Kuranit dhe disa gjuhėtarė arabė.


Disa nga thirrjet (duatė) e pėrmendura nė Kuran

Thirrja e Allahut pėr robėrit e Vet: “Allahu thėrret pėr nė xhenet.”

Thirrja e Pejgamberit alejhi selam: “Thirr pėr nė rrugėn e Zotit tėnd me urtėsi e kėshillė tė mirė.”

Thirrja e besimtarėve nė Ditėn e Llogarisė: “E kush ėshtė nė rrugė mė tė mirė se ai qė thėrret nė rrugėn e Allahut.”

Thirrja e Nuhit alejhi selam: “O Zoti im, unė e thirra popullin tim natėn e ditėn.”

Thirrja e jobesimtarėve: “E lutja e jobesimtarėve (drejtuar pos Zotit) nuk ėshtė tjetėr vetėm se dėshtim (kotėsi).”

Thirrja e pasuesve tė humbur: “Dhe ata i bėmė prijėsa qė thėrrasin pėr nė zjarr.”

Thirrja e Iblisit (djallit): “...ai e thėrret atė grupin e vet vetėm pėr t’i bėrė banues tė zjarrit.”

 

Pėrktheu: Eroll Rexhepi
25.7.2008