Klubi Kulturor

Falë vizitës që i bëra Hungarisë, arrita të bëja disa hulumtime rreth ardhjes së Islamit në këtë vend. Gjatë hulumtimeve rreth depërtimit të Islamit në Hungari kuptova se kontaktet e para të hungarezëve me Islamin nuk qenë me otomanët turq të shekullit të 16-të, mirëpo, sipas disa historianëve, Islami në Hungari kishte filluar të depërtonte në fillim të shekullit të 8-të, atëherë kur muslimanët nga Hvarazani në Azinë Qendrore kishin pushtuar Hungarinë. Sipas historianëve, shumica e tyre qenë tregtarë dhe ushtarë. Turqit kishin arritur të dominonin këtu për 150 vite. Me kalimin e kohës, shumica nuk e kishin praktikuar Islamin në mënyrë të duhur dhe kjo kishte çuar deri te martesat e tyre me gra hungareze, pastaj pasardhësit e tyre ishin asimiluar dhe nuk kishin lënë pas asnjë gjurmë islame, me përjashtim të disa vlerave të rëndësishme. Unë isha shumë i interesuar që t’i shihja këto gjurmë. Për këtë, mora me vete kamerën dhe orvatesha me gjithë mund të gjeja vendndodhjen e tyre.
   Në Budapest nuk kanë mbetur shumë gjëra qysh prej asaj kohe, përveç një varri enigmatik dhe ca gurë varresh, një pjesë e xhamisë, e cila tashmë është shndërruar në kishë, si dhe një banjë publike, e ndërtuar po ashtu nga turqit, e ashtuquajtur “Hamam”. Unë dhe shoku im, Nur Islam nga Hungaria, më në fund arritëm te kisha e quajtur Kapuçin (Capuchin), e cila qe ndërtuar në vitin 1777.
   Duke shikuar pjesën e xhamisë, e cila kishte një hyrje dhe një dritare në formë harku, ndihesha i mërzitur, ndjeja disi një zbrazëti. Nuk mund të duroja dot, fillova të lexoja suren El-Fatiha me zë shumë të lartë. Ndoshta ky mur i gjatë 10 metra nuk kishte pasur rastin të dëgjonte Kuran prej një kohe shumë të gjatë. Kur vizitova qytetin Pécs, i shtrirë në jug të Hungarisë, fillova disi të ndihem ndryshe. Qendra e vjetër e qytetit ishte tërësisht e ndërtuar me ndërtesa dhe objekte historike. Në të gjendej edhe kisha e quajtur “Parish Church”, e cila vërtet tërheq vëmendjen e vizitorëve për arsye se është ndërtuar në afërsi të autostratës dhe nga jashtë nuk i ngjason aspak kishës, por një xhamie turke (mund ta shihni në foto më bukur dhe do të vëreni se vërtet ishte xhami me arkitekturë otomane turke). Emri i kësaj ish-xhamie është “Xhamia Gazi Kassim” (Djami Ghazi Kassim). Pasi qyteti Pécs kishte rënë në duart e turqve në vitin 1543, pashai i këtij qyteti kishte urdhëruar të ndërtohej një xhami, e cila kishte shërbyer deri në mbarim të sundimit turk në vitin 1686. Xhamia kishte kaluar në duart e të krishterëve dhe ishte shndërruar në kishë. Një fat i tillë u kishte takuar edhe xhamive të tjera. Meqë shumica e xhamive u shndërruan në kisha, nuk u mbeti asgjë nga gjurmët e Islamit, por shohim se në Hungari kisha e quajtur -Parish Church of Pécs - paraqet një përzierje të çuditshme dhe mjaft të rrallë. Edhe pse kjo kishë shërben për besimtarët e krishterë, megjithatë vizitorët çmojnë stolisjen dhe dekorimin e mihrabit, në të cilin gjendet dëshmia – shehadeti: “Nuk ka Zot tjetër përveç Allahut dhe Muhamedi alejhi selam është i Dërguari i Tij”.
   Nga karakteristikat apo veçoritë islamo-turke të kësaj kishe janë dyert dhe dritaret në formë harku, bukurshkrimi arab apo kaligrafia, fenerët turk (apo siç i quajmë sot nëpër xhamitë e vjetra abazhurë), ç’është e vërteta në të ekziston edhe kaptina El-Fatiha, e shkruar me shkronja hungareze dhe e gdhendur në mermer. Unë kuptova se ky simbol ndërfetar mes Turqisë dhe Hungarisë është rezultat i kooperimit ndërmjet dy kulturave dhe qeverive turke dhe asaj hungareze. Kam bindjen se ky është një hap i mirë drejt mirëkuptimit ndërfetar. Shpresoj se një ditë kryqi i vënë mbi gjysmëhënën e xhamisë Ghazi Kassim Mosque do të largohet nga aty përgjithmonë.
Në realitet një gjë e tillë është realizuar tashmë, pasi “Xhamia Xhakovali Hassan” (Djami Jakovali Hassan), po ashtu në Pécs, e ndërtuar në gjysmën e dytë të shekullit 16-të, u është dhënë muslimanëve përsëri. Kjo për momentin konsiderohet e vetmja xhami e kompletuar me minare. Rinovimi i saj tashmë ka mbaruar dhe një pjesë e saj është shndërruar në muze. Bashkësia Islame e Péçës posedon licencën që namazin e xhumasë ta kryejnë po në të njëjtën xhami.
   Pas qytetit Pecs, u nisëm për në qytetin Szigetvar, 45 minuta udhëtim me autobus. Atje vizituam “Kishën Baroque”. Aty gjendej xhamia e Ali Pashës, në origjinal “Ali Pasha Jami”, e cila qe ndërtuar në vitin 1569 dhe me vonë, në vitin 1788, çelësat e saj u ishin dorëzuar të krishterëve. Afër mureve të kishës, të cilat i përkasin arkitekturës otomane, vërejtëm mihrabin dhe hyrjen e xhamisë, njëherazi edhe kupola i ngjasonte origjinës turke. Monumenti tjetër që arritëm të vizitojmë ishte xhamia e Sulejmanit “Suleiman Mosque”, minarja e së cilës ishte rrënuar. Kjo xhami qe ndërtuar gjatë gjysmës së dytë të shekullit 16-të. Tashmë disa pjesë të saj janë rinovuar dhe është shndërruar në muze. Një grua e shtyrë në moshë, e cila punonte në sportelin e biletave, kishte dëshirë të madhe të na tregonte mihrabin si dhe disa bukurshkrime arabe që ruheshin me vite.
   Gjatë vizitës sonë patëm shansin të falemi në të duke mos na penguar askush. Me të arritur në Budapest, vizituam edhe ca monumente të historisë turke, siç ishte Banja Publike-Hamami, (Kiraly Fürdo). Kjo banjë ishte ndërtuar nga turqit në vitin 1566, me urdhrin e Sokol Mustafës “Szokol Mustapha”, që ishte Pashë i Budapestit, i cili në atë kohë quhej Buda. Është me rëndësi për t’u theksuar se kjo banjë edhe sot e kësaj dite përdoret si banjë publike për banorët e Budapestit. Hungaria posedon edhe shumë vende të tjera me ndërtime dhe monumente islame turke, por që ne nuk patëm rastin t’i vizitojmë.
   Këtu do të shtoja se në vendin e quajtur Eger gjendet një minare me lartësi prej 35 metrash, e cila i përkiste xhamisë “Kethuela Dzami”. Kjo xhami tashmë nuk ekziston. Sipas shtypit hungarez, citohet se në këtë minare prej më shumë se 300 vitesh nuk është thirrur ezan. Me pamje të tjera islame janë edhe xhamia në Siklos, që shërben për faljen e namazit të xhumasë. Po ashtu gjendet edhe një minare në vendin e quajtur Erd, me lartësi prej 15 metrash. Kjo minare ishte pjesë e xhamisë, e cila qe ndërtuar në gjysmën e dytë të shekullit 16-të. Kjo që u theksua më lart i përket të kaluarës islame hungareze. Kur flasim për muslimanët e këtij vendi në kohën e tashme, mund të themi se ata numërojnë mbi 38.000, shumica të huaj. Po ashtu ka edhe muslimanë vendorë dhe ditëve të fundit një numër i madh i tyre po përqafojnë Islamin e në veçanti gratë. Në Hungari ekzistojnë edhe disa organizata të cilat përfaqësojnë muslimanët hungarezë, mirëpo më e rëndësishmja prej tyre është Bashkësia Islame e Hungarisë “Magyar Iszlam Kozosseg”, e themeluar në gusht të vitit 1988 dhe udhëhiqet nga Dr. Abdurrahman Mihalffy Balazs. Që nga viti 1996, kjo bashkësi drejtohet nga Zoltan Bolek dhe është me dobi të ceket se prej momentit të ardhjes së tij në post Komuniteti Musliman ka filluar të organizojë projekte të shumta islame në dobi të muslimanëve hungarezë.

Përktheu nga gjuha angleze: Feim Xh. Dragusha
Burimi: AL-NAHDAH – A Journal of the Regional Islamic Da’wah Council of Southeast Asia and the Pacific. Vol. 18 Nos 1&2 – ISSN 0127-2284 – PP 4026/9/97. Muslims In Hungary, written by: MOHD. KHAMIS RÖHNER, Southern Desk Officer and Da’wah and Education Director of RISEAP
13.6.2008

Materiale te tjera

Vitrina e librit

Desktop Poster

Webfaqe Islame

Abonohu

Kursi Islam

Dëgjo Kur'an

Për ty motër

Na shkruani