Cila ishte jeta e vėrtetė e
selefit (tė parėve tanė tė mirė) me Kuranin? Sa i
kushtojmė ne sot rėndėsi Kuranit nė jetėn tonė tė
pėrditshme? Pėrse ėshtė dobėsuar pozita e Kuranit nė
jetėn tonė? Pėrse u japim hapėsirė shumė tė madhe
gazetave, revistave, mjeteve tė informimit dhe aspak
mėsimit, leximit, nxėnies pėrmendėsh, studimit dhe
meditimit tė Kuranit? Pėrse ne muslimanėt kemi ardhur
sot nė kėtė dekadencė tė paparė ndonjėherė ? A ka
ndryshuar Kurani apo ne nuk jetojmė me Kuranin? Cilat
janė kriteret qė i ngrenė dhe i ulin popujt, qė i bėjnė
me autoritet apo tė nėnēmuar?
Imam Muslimi transmeton nė Sahihun e tij nga Omer ibnul Hattabi se
i Dėrguari Muhamed alejhi selam ka thėnė: Allahu i
Madhėrishėm disa popuj i ngre me Kuran, ndėrsa disa tė
tjerė i bėn tė nėnēmuar me tė. (Transmeton imam
Muslimi, Ibnu Maxhe, Eddaremi). Ky hadith pėrfshin
individin, popullin dhe umetin islam nė tėrėsi. Kush nga
kėta e pranon Kuranin do tė arrijė ngritjen dhe
autoritetin e lartė e kush ia kthen shpinėn atij, do tė
dėnohet me ulje dhe nėnēmim.
Me kėtė vlerėsim pejgamberik pėr Kuranin ėshtė njohur selefi pėr
vendin dhe pozitėn qė i dha Kuranit. Kurani ishte
qėllimi kryesor nė jetėn e tyre, duke e lexuar, duke e
mėsuar, duke ua mėsuar tė tjerėve dhe duke e jetėsuar
atė nė tė njėjtėn kohė nė jetėn e tyre private dhe
kolektive. Tė vegjlit rriteshin me Kuran, familja
edukohej nė frymėn e Kuranit, kėrkimi i diturisė
fillonte me tė mėsuarit dhe nxėnien pėrmendsh tė
Kuranit. Themeli i tė gjitha shkollave ishte Kurani,
nėpėr xhamitė e tyre kudo dėgjohej leximi i Kuranit.
Ibadetet, namazet, ndejat, bisedat, shpėrnguljet,
xhihadi dhe ēlirimi i shumė vendeve nga ana e tyre ishin
tė frymėzuara nga Kurani.
Gjithashtu, dispozitat ligjore, ēėshtjet e ndryshme dhe raportet nė
mes tyre dhe me tė tjerėt buronin nga Kurani. Umeti
islam ngrihej dhe avanconte me kėtė Kuran sepse jetohej
dhe vdisej me Kuran.
1- Transmeton Ebu Musa el Eshariu, se Muhamedi alejhi
selam ka thėnė: I njoh zėrat shoqėrues tė
Esharitėve kur hyjnė gjatė natės nė shtėpitė e tyre dhe
i di shtėpitė e tyre prej zėrave qė i ngrenė natėn duke
lexuar Kuranin, edhe pse nuk i kam parė shtėpitė e tyre
kur ata kanė hyrė nė to gjatė ditės. (Transmeton
Buhariu dhe Muslimi)
2-Transmeton ibnul Mubareku dhe Vekiu nė Zuhd, se Ahues
Elxhushemi ka thėnė: Kur vinte ndokush natėn dhe
kalonte pranė ndonjė grupi njerėzish, dėgjonte zėrat e
tyre duke e lexuar Kuranin. Ata zėra u ngjanin
shushurimave tė bletėve (nga zėrat e shumtė) dhe thoshte:
Si ėshtė puna e kėtyre qė e ndiejnė veten shumė tė
sigurt dhe nuk dinė se ēėshtė frika? Kjo ishte gjendja
e selefit me Kuranin dhe pėr kėtė janė ndier shumė tė
sigurt dhe aspak tė frikėsuar. Abdullah ibnu Mesudi ka
thėnė: Kurani ėshtė fortifikatė e Allahut; kush hyn nė
tė (ecėn pas porosive tė tij, punon me tė), ėshtė i
sigurt.
3-Hasan el Basriu, Allahu e mėshiroftė, thoshte: Ata qė
ishin para jush Kuranin e shihnin si porosi nga Zoti i
tyre, e studionin dhe meditonin pėr tė gjatė natės dhe e
praktikonin gjatė ditės. Kėshtu, Kurani ėshtė adhurim,
pėrkujtim i Krijuesit, qė sė bashku me meditimin dhe tė
kuptuarit e tij pason praktikimi dhe tė punuarit me tė.
4- Bartėsi i Kuranit nė esencė ėshtė bartėsi i flamurit
islam, bartės nė ēdo ēėshtje qė ka nevojė ky flamur, si:
vendosmėria, forca, puna sistematike dhe zemėrgjerėsia.
Fudajl ibnu Ajjadi, Allahu e mėshiroftė, pėr bartėsin e
Kuranit ėshtė shprehur: Bartėsi i Kuranit ėshtė bartės
i flamurit islam, prandaj si shenjė respekti pėr Kuranin
nuk i takon atij qė tė rrijė apo tė ulet me atė qė
zbavitet, me tė marrin dhe me atė qė flet fjalė boshe
dhe tė padobishme.
5- Njė prej tabiinėve, Ebu Haxhib el Basri, ishte
gjykatės nė atė kohė dhe i shquar pėr devotshmėrinė e
tij tė rrallė. Behz Ibnu Hakimi tregon se si ka vdekur
Ebu Haxhib el Basri.
Nė njė namaz tė sabahut Ebu Haxhibi u ka prirė njerėzve
nė faljen e namazit nė Xhaminė e Beni Kushajrve. Ai ka
lexuar nga Kurani deri kur ka arritur tek fjala e
Allahut Dhul Xhelal:
فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذَلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ
عَسِيرٌ
Dhe kur tė tingėllojė Suri (ti fryhet pėr herė
tė dytė), vėrtet qė ajo Ditė do tė jetė Ditė e
Vėshtirė. (El-Muddethir 8-9). Pasi ka mbaruar sė
kėnduari kėto dy ajete, ka rėnė pėrtokė i vdekur. Thotė
Behz Ibnu Hakimi: Kam qenė prej atyre qė e kanė bartur
deri te varri.
Pra, Kurani ishte objektivi kryesor nė jetėn e selefit. Asnjė
shkencė nuk vihej para studimit dhe mėsimit tė Kuranit.
Ai qė e pranonte Islamin, fillimisht i pėrvishej mėsimit
tė Kuranit. Delegacionet qė vinin tek i Dėrguari i
Allahut, Muhamedi alejhi selam, mėsonin dhe merrnin atė
qė mundnin nga Kurani. Dallimi nė aftėsitė e tyre
vėrehej me njohjen, studimin dhe nxėnien pėrmendsh tė
Kuranit.
Kėshilltarėt kryesorė tė udhėheqėsit tė muslimanėve, Omer ibnul
Hattabit kanė qenė lexuesit e Kuranit, nė mesin e tyre
ishte edhe Abdullah ibnu Abbasi, pasi dallohej pėr
njohjen e thellė tė Kuranit, edhe pse ishte nė moshė tė
re.
Hivzi apo nxėnia pėrmendsh e Kuranit ishte ngritja e parė arsimore
pėr tė vegjlit. Marrja e mėsimeve nga dijetarėt fillonte
me mėsimin e Kuranit nga kėrkuesit e dijes dhe nėse
dikush nuk fillonte me Kuranin, ishte e meta mė e madhe
pėr atė kėrkues tė diturisė.
Pėrfundimi i tėrė kėsaj ėshtė se mėsimet dhe studimet nė
umetin e atėhershėm islam mbėshteteshin nė Kuran, nė
komentimin dhe nė shkencat e tij. Kjo ishte jeta e
selefit me Kuranin e ne na mbetet ta krahasojmė atė me
jetėn qė bėn sot umeti islam nė kohėn tonė bashkėkohore.
Vazhdon
Pėrktheu: Musli Zymberi
11.1.2008
|