“Denoncim nga Allahu dhe i dėrguari i Tij ndaj idhujtarėve me tė cilėt ju patėt lidhur kontratė (kumtesė pėr shkėputjen e marrėveshjes).

Pra, ju (idhujtarė) qarkulloni nėpėr tokė (lirisht) katėr muaj, e dijeni se fuqinė e Allahut nuk mund ta bėni tė paaftė dhe se Allahu mposhtė mohuesit.

Dhe (ky ėshtė) njė kumtim nga Allahu dhe i dėrguari i Tij, drejtuar gjithė njerėzve nė ditėn e haxhit tė madh, se Allahu ėshtė tėrhequr prej (marrėveshjes sė) idhujtarėve, e njėkohėsisht edhe i dėrguari i Tij. Po, nėse pendoheni, do tė jetė mė mirė pėr ju, e nėse ia ktheni shpinėn (rrugės sė drejtė), ta dini se nuk mund t'i shpėtoni (ndjekjes sė) Allahut. E, ti pėrgėzoji ata qė mohuan me njė dėnim tė padurueshėm.

Pos atyre idhujtarėve me tė cilėt keni lidhur marrėveshje, e tė cilėt nuk ju kanė shmangur asgjė dhe nuk e kanė ndihmuar askėnd kundėr jush, pra, edhe ju pėrmbushni marrėveshjen e tyre deri nė afatin e caktuar. S'ka dyshim se Allahu i do tė devotshmit. E kur tė kalojnė muajt e shenjtė, luftoni idhujtarėt kudo qė t'i gjeni, robėroni dhe ngujoni ata, e i vini pritė nė ēdo shteg. Nė qoftė se pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atėherė ua lėshoni rrugėn, se vėrtet Allahu fal, ėshtė Mėshirues.” Teube, 1-5.

I Dėrguari i Allahut, sa ishte nė Hudejbije, bėri marrėveshje me jobesimtarėt pėr dhjetė vjet, me kushte shumė tė lehta, jo pse i Dėrguari i Allahut dhe muslimanėt ishin tė dobėt. Fisi Huza kishte hyrė nė mbrojtjen e tė Dėrguarit tė Allahut, ndėrsa fisi Benu Beker kishte hyrė nė mbrojtjen e kurejshitėve. Pastaj lindi mosmarrėveshje mes fisit Huza dhe fisit Benu Beker. Kurejshėt i ndihmuan fisit tė tyre, tė cilėt kishin hyrė nėn mbrojtjen e tyre me armė dhe kėshtu e prishėn marrėveshjen e tyre. Ky ishte shkaku dhe kthimi i luftės me tė gjithė jobesimtarėt dhe ēlirimi i Mekės.

Transmeton imam Ahmedi, Ebu Daudi, Nesaiu, Ibni Hibani nė “Sahihun” e tij, po ashtu edhe Hakimi transmeton dhe thotė se zinxhiri i kėtij ėshtė i vėrtetė, dhe se fillimi i kėsaj sure ka zbritur mbi tė Dėrguarin e Allahut, kur ai ishte duke u kthyer prej betejės sė Tebukut dhe dėshiroi tė bėj haxhin. Pastaj i pėrmendėn se edhe mushrikėt do tė prezantojnė nė haxh nė kėtė vit, sipas zakonit tė tyre dhe do tė bėjnė tavaf tė zhveshur siē e kishin zakon. I Dėrguari i Allahut e urreu qė tė pėrzihet me ta dhe e dėrgoi Ebu Bekrin udhėheqės nė kėtė vit qė tė jua mėsojė njerėzve rregullat e haxhit dhe t’i njoftojė jobesimtarėt qė  mos tė bėjnė haxh pas kėtij viti dhe e urdhėroi qė  t’i thėrras njerėzit dhe tua lexojė_: “Denoncim nga Allahu dhe i dėrguari i Tij ndaj idhujtarėve me tė cilėt ju patėt lidhur kontratė (kumtesė pėr shkėputjen e marrėveshjes)”.

 Ajeti duket qartė se pėrfshin tė gjithė jobesimtarėt, tė cilėt kishin marrėveshje me tė Dėrguarin e Allahut, dhe pas pėrfundimit tė katėr muajve tė cekur nė fjalėn e Allahut: “Pra, ju (idhujtarė) qarkulloni nėpėr tokė (lirisht) katėr muaj...”

Nuk do tė ketė mė marrėveshje pėr jobesimtarėt.

Pastaj Allahu thotė:

“Pra, ju (idhujtarė) qarkulloni nėpėr tokė (lirisht) katėr muaj, e dijeni se fuqinė e Allahut nuk mund ta bėni tė paaftė dhe se Allahu mposhtė mohuesit.”

Imam Taberiu, pasi qė i cek komentimet nė kėtė, thotė: “Kjo ėshtė sa i pėrket atyre qė kanė pasur marrėveshje me tė Dėrguarin e Allahut dhe pastaj i kanė prishur marrėveshjet e tyre, para se tė pėrfundojė afati i marrėveshjes. Ndėrsa sa u pėrket atyre tė cilėt nuk i kanė prishur marrėveshjet e tyre dhe nuk janė ngritur kundėr tė Dėrguarit tė Allahut, Allahu e urdhėroi tė Dėrguarin e Tij qė tė plotėsojė me ta marrėveshjen deri afatin qė e kanė patur, bazuar nga fjala e Allahut: “Pėrveē atyre idhujtarėve me tė cilėt keni lidhur marrėveshje, e tė cilėt nuk ju kanė shmangur asgjė dhe nuk e kanė ndihmuar askėnd kundėr jush, pra, edhe ju pėrmbushni marrėveshjen e tyre deri nė afatin e caktuar. S'ka dyshim se Allahu i do tė devotshmit.”

Disa dijetarė kanė thėnė:

“Fillimi i katėr muajve tė marrėveshjes qė pėrmendet nė kėtė ajet janė prej muajit sheval e deri nė fund tė muajit Muharrem”.

Ka thėnė Zuhriu: “Por Kurani  tregon se fillimi i tyre ka qenė prej ditės sė dhjetė tė dhulhixhes, ndėrsa pėrfundimi ka qenė nė ditėn e dhjetė tė muajit rebiul thani.” Kjo ėshtė edhe fjala mė e vėrtetė qė e pėrmend edhe Ibnu Kethiri se fillimi i kėtyre muajve ka qenė prej ditės sė dhjetė tė muajit dhulhixhe, ku argumentohet me fjalėn e Allahut: “Dhe (ky ėshtė) njė kumtim nga Allahu dhe i dėrguari i Tij, drejtuar gjithė njerėzve nė ditėn e haxhit tė madh, se Allahu ėshtė tėrhequr prej (marrėveshjes sė) idhujtarėve, e njėkohėsisht edhe i dėrguari i Tij. Po, nėse pendoheni, do tė jetė mė mirė pėr ju, e nėse ia ktheni shpinėn (rrugės sė drejtė), ta dini se nuk mund t'i shpėtoni (ndjekjes sė) Allahut. E, ti pėrgėzoji ata qė mohuan me njė dėnim tė padurueshėm.”

Imam Bugaviu thotė: “Komentatorėt e Kuranit kanė thėnė se kur i Dėrguari i Allahut doli nė betejėn e Tebukut, hipokritėt e pėrhapėn lajmin, jobesimtarėt filluan t’i prishin marrėveshjet qė i kishin me tė Dėrguarin e Allahut dhe Allahu i zbriti kėto ajete nė lidhje me kėta, duke iu dhėnė afat atyre, nėse i kanė mė pak se katėr muaj deri nė katėr muaj, ose duke jua kufizuar atyre qė kanė pasur mė shumė nė katėr muaj”.

Dijetarėt kanė fjalė tė shumta se kush janė kėta jobesimtarė. Ajo tė cilėn e sqaron Kurani dhe atė qė dėshmojnė kėto fjalė se janė ata jobesimtarė tė cilėt kanė pasur marrėveshje me tė Dėrguarin e Allahut pa ndonjė afat tė caktuar, ose ata tė cilėt kanė pasur marrėveshje mė pak se 4 muaj t’i plotėsojnė 4 muaj. Ndėrsa sa i pėrket ata tė cilėt kanė pasur mė shumė se 4 muaj marrėveshje ata duhet t’i plotėsojnė muajt e marrėveshjes. Pėr kėtė kemi argument fjalėn e Allahut. “Pos atyre idhujtarėve me tė cilėt keni lidhur marrėveshje, e tė cilėt nuk ju kanė shmangur asgjė dhe nuk e kanė ndihmuar askėnd kundėr jush, pra, edhe ju pėrmbushni marrėveshjen e tyre deri nė afatin e caktuar. S'ka dyshim se Allahu i do tė devotshmit.”

Kėtė e ka zgjedhur edhe komentatori Ibni Xheriri, po ashtu ėshtė transmetuar edhe nga Kelbi dhe Muhamed b. Kab el Kardhij. Po ashtu ka thėnė Ibnu Kethiri se kėtė e pėrforcon edhe fjala e Aliut, i cili ka thėnė se kur kanė zbritur kėto ajete mė dėrgoi i Dėrguari i Allahut te jobesimtarėt me katėr gjėra:

1. Nuk do tė bėhet tavaf rreth Qabes tė zhveshur.

2. Nuk do t’i afrohet Xhamisė sė Shenjtė (Qabes) asnjė jobesimtar, pas kėtij viti.

3. Ata qė kanė pasur marrėveshje me tė Dėrguarin e Allahut, marrėveshja pėrfundon me pėrfundimin e afatit tė saj.

4. Nuk do tė hyj nė xhenet pėrveē se njeriu besimtar.

Pastaj Allahu thotė:

“E kur tė kalojnė muajt e shenjtė, luftoni idhujtarėt kudo qė t'i gjeni, robėroni dhe ngujoni ata, e i vini pritė nė ēdo shteg. Nė qoftė se pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atėherė ua lėshoni rrugėn, se vėrtet Allahu fal, ėshtė Mėshirues”

Dijetarėt kanė rėnė nė mospajtim se  cilėt muaj janė pėr qėllim nė kėtė ajet:

Ibėn Xheriri thotė se muajt e shenjtė janė pėr qėllim nė kėtė ajet muajt e shenjtė tė cilėt janė tė pėrmendur nė fjalėn e Allahut: “Te Allahu numri i muajve ėshtė dymbėdhjetė (sipas hėnės), ashtu siē ėshtė nė librin e Allahut prej ditės kur krijoi qiejt dhe tokėn. Prej tyre katėr janė tė shenjtė.” dhe ka thėnė se fundi i kėtij muaji ėshtė muaji muharrem.

Por, ajo vėrehet prej ajetit se pėr qėllim nė kėtė ajet janė muajt tė cilėt Allahu u ka dhėnė afat nė marrėveshje ku i pėrmend: “Pra, ju (idhujtarė) qarkulloni nėpėr tokė (lirisht) katėr muaj.”

Allahu u drejtohet se nėse kalojnė muajt tė cilėt u ėshtė dhėnė afati, atėherė nuk ka marrėveshje dhe ju, lejohet lufta.

Pėrgatiti: Shaban Murati

23.02.2007