Allahu e kėshillon profetin e Tij alejhi selam qė tė mos e zmadhoje shumė ēėshtjen e banorėve tė shpellės, sepse ka argumente tė tjera qė janė akoma mė madhėshtore siē ėshtė krijimi i qiejve dhe i tokės, israja dhe miraxhi etj.

Dijetarėt pėr fjalėn “errakijm” kanė patur mendime tė ndryshme.

Ibn Abasi ka thėnė se i di tė gjitha kuptimet e Kuranit, pėrveē katėr fjalėve; e njėra prej kėtyre ėshtė edhe kjo fjalė. Njėherė ėshtė pyetur pėr kėtė fjalė e ka thėnė: “Mendoi Kabi se ėshtė fshati prej ku dolėn djelmoshat.”

E disa tė tjerė kanė thėnė se ėshtė njė libėr nė njė pllakė bronzi. Ibn Abasi pėrsėri thotė se kjo ėshtė njė pllake prej plumbi, ku qafirėt prej tė cilėve ikėn djelmoshat, shkruan tregimin e tyre dhe e bėne histori tė tyre, duke pėrmendur kohėn kur ata u zhdukėn dhe sa persona kanė qenė. Fjala e Ibn Abasit nuk ka pėrplasje, sepse ai fjalėn e parė e kishte dėgjuar prej Kabit e fjalėn e dytė mund ta ketė mėsuar mė pas.

Said bin Xhubejr transmeton: “Pėrmendi Ibn Abasi sahabėt e kehfit dhe tha: ‘Djelmoshat u zhduken, i kėrkuan ata familjet e tyre, por nuk i gjeten. E ngritėn ēėshtjen tek mbreti e ai qe tė jetė pėr ta njė lajm, solli njė pllakė plumbi dhe shkroi nė tė emrat e tyre. Pastaj kėtė pllakė e vendosi tek kasaforta e tij. Kjo pllakė ėshtė rekijmi’.”

Ajeti i dhjetė: “Kur djelmoshat u strehuan nė shpellė e thanė: ‘O Zoti ynė na dhuro nga ana Jote mėshirė dhe na pėrgatit udhėzim tė drejtė nė tėrė ēėshtjen tonė.”

Nė kėtė ajet ka tre ēėshtje:

1. Djemtė e larguar ishin prej njerėzve tė nderuar nė qytetin e quajtur Dikjus. Mbreti ishte qafir. Ata ishin pasues te fesė se Isait alejhi selam. Mbreti i urdhėroi ata qė tė adhuronin putat. E meqenėse u njoftua mbreti se kėta djem po adhuronin Allahun, i frikėsoi ata e ata u larguan natėn. Me vete kishin edhe njė qen. Mbreti i ndoqi nga pas deri nė hyrje tė shpellės. Atje gjeti gjurmėt e hyrjes sė djemve nė shpelle dhe nuk gjeti gjurmėt e daljes sė tyre nga shpella. Hynė brenda e Allahu ua verboi sytė e ata nuk panė asgjė. Mbreti tha qė t’ua mbyllte atyre derėn e shpellės qė ata tė vdisnin aty tė etur e tė uritur.

Muxhahidi transmeton njė histori tė ngjashme me tė parėn. Nė tė, ndėr tė tjera, thuhet: “...Mbreti i thirri djemtė tek ai dhe u tha qė tė mendohen, pastaj tė ktheheshin nga rruga e tyre. Djemtė pasi u konsultuan mes tyre, vendosen qė tė largohen prej vendit tė tyre. Njeri prej tyre tha se dinte njė shpellė nė mal e babai i tij i fuste delet nė tė. Ai tha qė tė qėndronin aty derisa tua zgjidhte Allahu ēėshtjen.”

Ndėrsa pėr qenin thuhet se ai ishte qen gjuetie. Transmetohet se ata rrugės gjetėn njė bari qė kishte njė qen. Ai i ndoqi kėta djem nė mendimet e tyre dhe qeni shkoi me ta. Sipas Ibn Abasit qeni quhej Hamran, ndėrsa emrat e banorėve tė kehfit janė tė huaj.

2. Ky ajet ėshtė argument pėr largimin nga vendi, prindėrit, tė afėrmit, pasurisė pėr shkak tė frikės nga sprova. Kėshtu iku edhe profeti alejhi selam dhe edhe ai qėndroi nė shpellė. Ata lanė familjet,vendin, vėllezėrit duke shpresuar qė tė mbetet feja e pėr tė shpėtuar prej sprovave tė qafirėve. Lejimi i ikjes prej zullumqarit ėshtė suneti i profetėve tė Allahut dhe tė miqve tė Tij. Njė gjė tė tillė e ka quajtur tė mirė profeti alejhi selam dhe e kanė quajtur tė mirė edhe dijetaret, sidomos kur shfaqen sprovat dhe ngatėrresat e njerėzve. Allahu i Lartėsuar thotė: “E pastaj strehohuni nė shpellė.” Disa dijetarė veēimin nga njerėzit e kėqij e kanė me punė dhe me zemėr, edhe nėse je nė mesin e tyre. Ndėrsa Ibn Mubarek nė tefsirin e fjalės ‘veēim’ apo ‘izolim’ ka thėnė: “Tė jesh me popullin e nėse e pėrmendin Allahun, pėrmende Atė edhe ti me ta, e nėse futen nė diēka tjetėr, hesht!”

Nga Ibn Umeri transmetohet se profeti alejhi selam ka thėnė: “Besimtari qė pėrzihet me njerėzit e i duron mundimet e tyre, ėshtė mė i mirė se besimtari qė nuk pėrzihet me ta e as qė duron mundimet e tyre.”

Imam Kurtubi thotė se nė kėtė ēėshtje gjendjet e njerėzve janė tė ndryshme. Mbase gjen dikė qė ka forcė pėr tė qėndruar nė vende tė ndryshme. E kjo ėshtė gjendja mė e lartė, sepse kėtė gjė pėlqeu Allahu pėr profetin alejhi selam nė fillim tė shpalljes. E mbase njeriu mund tė veēohet nė shtėpinė e tij, duke qenė se kjo ėshtė mė e lehtė pėr tė. Por, mund tė jetė dikush qė tė pėrzihet me njerėz e duket sikur ėshtė me ta, por nė fakt ai i kundėrshton ata. Erdhi njė burrė tek Uehb bin Munbih e i tha: “Vėrtet, njerėzit kanė rėnė nė atė qė kanė rėne. Vetja ime mė thotė qė tė mos pėrzihem me ta.” Tjetri tha: “Mos e bėj kėtė. Ti patjeter duhet tė pėrzihesh me njerėzit e ata duhet patjetėr qė tė pėrzihen me ty. Ti ke nevojė pėr ata e ata kanė nevojė pėr ty, porse ji mes tyre shurdh e dėgjues, i verbėr e shikues, i heshtur e folės.”

Nesaiu transmeton se profeti alejhi selam ka thėnė: “Habitet Zoti yt nga njė bari qė ėshtė nė majėn e malit, bėn ezanin pėr namaz e falet. Allahu thotė: ‘Shikoni robin Tim qė bėn ezanin e fal namazin. E kam falur robin Tim dhe e kam futur atė nė xhenet.”

3. Allahu Thotė: “Dhe na pėrgatit udhėzim tė drejtė nė tėrė ēėshtjen tonė.”

Ata pasi ikėn prej tyre, filluan qė tė lutnin Allahun duke thėnė: “O Allah, na jep neve falje, rrizk dhe na udhėzo pėr tek e drejta!”

Ibn Abasi thotė se kjo do tė thotė qė na nxirr tė shpėtuar nga kjo shpellė.

Pėrfitime tė ajeteve                                  

1. Qartėsohet shkaku i zbukurimit tė dynjasė e qė ėshtė sprovimi i njerėzve me te qė tė dallohet se kush ėshtė zahid i dynjasė.

2. Verifikimi i asaj qė ēdo gjė qė gjendet mbi tokė do tė zhduket.

3. Vėrtetim i profetėsisė sė profetit alejhi selam bazuar nė pėrgjigjen e pyetjes sė bėre pėr banorėt e shpellės e ai u pėrgjigj shkurtimisht dhe me detaje.

4. Allahu i pėrgjigjet duasė sė robėrve tė Tij besimtarė.

22.09.2006