Fjala shefat gjuhėsisht rrjedh nga “shef’ė” (ēift) qė ėshtė e kundėrta e tekut, kjo pėr shkak se ai qė ndėrmjetėsohet pėr tė bėhet ēift sė bashku me atė qė ndėrmjetėson.

Ndėrsa pėrkufizimet i tij sipas Islamit janė:

1.    Kėrkimi i ndėrmjetėsuesit tė ndėrmjetėsojė me tė mirė pėr dikė.

2.    Ndėrmjetėsimi i ndėrmjetėsit pėr dikė tjetėr qė t’i sjellė dobi apo t’i largojė ndonjė dėm.

3.    Kėrkimi i faljes sė mėkateve dhe krimeve pėr dikė.

Qėndrimi i njerėzve ndaj shefatit

Njerėzit, pėr sa i pėrket shefatit, ndahen nė tri grupe:

1.    Grupi i cili e ka tepruar nė qėndrimin e tyre ndaj tij. Kėta janė tė krishterėt, ēifutėt, eksrtemistėt nga sufitė dhe adhuruesit e varrezave. Kėta e kanė bėrė ndėrmjetėsimin e atij qė e madhėrojnė tek Allahu ditėn e Gjykimit  si ndėrmjetėsimin e tij nė kėtė botė dhe besojnė se tė madhėruarit e tyre, ndėrmjetėsimin e kryejnė tė pavarur.

2.    Grupi qė mohoi shefatin si mutezilėt dhe hauarixhėt. Kėta mohuan ndėrmjetėsimin e Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) dhe tė tjerėve pėr mėkatarėt dhe e veēuan ndėrmjetėsimin pėr besimtarėt qė janė penduar. E kėtė (sipas drejtimit tė tyre tė devijuar) e arsyetuan se ndėrmjetėsimi e mohon parimin e kėrcėnimit. Besojnė se kėrcėnimi duhet tė zbatohet ndaj atij qė  e meriton dhe mohojnė ndėrmjetėsimin pėr tė qoftė nga Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) apo tė tjerėt.

3.    Njė grup mesatar, qė pohuan ndėrmjetėsimin qė e pohojnė argumentet nga Kurani dhe Suneti dhe mohuan prej tij atė qė e mohojnė argumentet. Shefati ( ndėrmjetėsimi) i lejuar te ky grup ėshtė ai qė kėrkohet prej Allahut, ėshtė pėr besimtarėt pas lejes sė Allahut ndaj ndėrmjetėsuesit dhe  pėlqimit ndaj atij qė ndėrmjetėsohet pėr tė. Pra nuk kėrkohet prej dikuj tjetėr pėrveē Allahut dhe nuk kryhet vetėm se me lejen dhe pėlqimin e Tij. Ky ėshtė ndėrmjetėsimi me llojet e tij qė e pohojnė pasuesit e sunetit, duke e futur nė tė edhe ndėrmjetėsimin pėr mėkatarėt. Ndėrsa, ndėrmjetėsimi i ndaluar, sipas pasuesve tė sunetit, ėshtė ai qė e ka ndaluar Islami, e ai ėshtė qė kėrkohet nga dikush nė mėnyrė tė pavarur dhe nuk janė plotėsuar nė tė kushtet e ndėrmjetėsimit.

Llojet e shefatit

Prej asaj qė u pėrmend  ndėrmjetėsimi ėshtė dy llojesh:

1.    I lejuar, ku nė tė janė plotėsuar kushtet e e ndėrmjetėsimit.

2.    I ndaluar, ku nė tė nuk janė plotėsuar kushtet e ndėrmjetėsimit.

Kushtet e shefatit

 Ndėrmjetėsimi i pohuar ka dy kushte, tė cilat janė:

1.    Leja e Allahut pėr ndėrmjetėsuesin. Allahu thotė: “Kush mund tė ndėrmjetėsojė tek Ai, pėrveē me lejen e Tij?” (Bekare, 255)

2.    Pėlqimi ndaj tė ndėrmjetėsuarit. Allahu thotė: “Dhe ata nuk pėrpiqen tė ndėrmjetėsojnė, pėrveē pėr atė me tė cilin ėshtė i kėnaqur Ai.” (Enbija, 28)

Disa tė tjerė i shojnė edhe dy kushte:

1.    Mundėsia e ndėrmjetėsuesit pėr ndėrmjetėsim, siē thotė Allahu i Lartėsuar pėr ndėrmjetėsuesin qė kėrkohet kjo prej tij: “Ata qė i adhuruan pėrveē Tij, nuk mund tė ndėrmjetėsojnė (tė bėjnė shefat), pėrveē kush dėshmoi tė vėrtetėn, e ata e dinė.” (Zuhruf, 86) Kėshtu qė, kėrkimi i tij prej tė vdekurve, d.m.th: tė kėrkohet prej atij qė nuk e posedon.

2.    Tė jetė i ndėrmjetėsuari nga muslimanėt. Allahu thotė: “Pėr zullumqarėt nuk ka as mik e as ndėrmjetėsues qė i shkon fjala.” (Gafir, 18)

Me zullumqarėt nė kėtė ajet nėnkuptohen jobesimtarėt, vetėn se nga ta veēohet Ebu Talibi.

Nė tė vėrtetė dy kushtet e fundit bėjnė pjesė nė dy kushtet paraprake, pasi ndėrmjetėsimin nuk e posedon askush vetėm se me lejen e Allahut dhe se nuk ndėrmjetėsohet vetėm se pėr muslimanin.

 Llojet e ndėrmjetėsimit tė lejuar

Allahu thotė: “Thuaj! I tėrė shefati (ndėrmjetėsimi) i takon vetėm Allahut.” (Zumer, 44) Ky ajet tregon se ndėrmjetėsimi ėshtė i shumėllojshėm e mė pas do t’i pėrmendim kėto lloje:

1.    Ndėrmjetėsimi i madh, tė cilin nuk do ta marrin pėrsipėr as tė Dėrguarit e vendosur (alejhimus selam) derisa tė arrijė te Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) i cili do tė thotė: “Unė jam pėr tė.” e kjo ndodh atėherė, kur krijesat shpejtojnė te pejgamberėt (alejhimus selam)  qė tė ndėrmjetėsojnė tek Allahu pėr ta qė t’ua heq vėshtirėsitė e qėndrimit tė tyre nė vendqėndrimin para Zotit dhe tė gjykojė mes tyre. Ky lloj i ndėrmjetėsimit ėshtė i veēantė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!).

2.    Ndėrmjetėsimi i Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) pėr banorėt e xhenetit qė tė hyjnė nė tė e edhe kjo ėshtė e veēantė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!). Ndrėmjetėsimi i Pejgamberit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) pėr xhaxhain e tij, Ebu Talibin qė t’i lehtėsohet dėnimi me zjarr, e kjo ėshtė e veēantė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!).

3.    Ndėrmjetėsimi pėr njė pjesė tė umetit tė Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) pasi qė e merituan  zjarrin me mėkatet e tyre e Pejgamberi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) ndėrmjetėson tė mos hyjnė nė tė. E kjo ėshtė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) dhe tė tjerėt.

4.    Ndėrmjetėsimi pėr mėkatarėt nga besimtarėt qė tė dalin nga zjarri, nė tė cilin  kanė hyrė me mėkatet e tyre. E kjo ėshtė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) dhe tė tjerėt.

5.    Ndėrmjetėsimi pėr disa banorė tė xhenetit qė t’iu shtohen shpėrblimet dhe t’iu rriten gradat. E kjo ėshtė pėr Pejgamberin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tė!) dhe tė tjerėt.

6.    Ndėrmjetėsimi i fėmijėve pėr prindėrit e tyre musliman.

7.    Ndėrmjetėsimi i shehidėve (dėshmorėve) pėr familjet e tyre.

8.    Ndėrmjetėsimi i besimtarėve pėr njėri tjetrin.

Pėrktheu: Driton Lekaj