Ēdo musliman i sinqertė, i cili kėrkon tė kuptojė njė problematikė qė ka tė bėjė me aspektin e besimit (akides), patjetėr ėshtė i obliguar qė para kėsaj tė kuptojė metodologjinė e saktė qė duhet tė pasojė nė kėtė gjė. Nė fakt, edhe kjo metodologji (menhexh) e bėn atė qė tė dallohet nga grupimet dhe sektet e shumta, tė cilat, fatkeqėsisht, si shkak i metodologjisė sė gabuar qė zgjodhėn, devijuan nga e drejta. Pra, saktėsia e metodologjisė sjell edhe konkluzione tė sakta dhe e mbron hulumtuesin e sė vėrtetės qė tė mos bjerė nė gabime dhe devijime tė cilat e largojnė nga rruga e saktė (Tariku Mustekim).

Metodologjia e Ehli Sunetit gjatė shtjellimit dhe zbėrthimit tė ēėshtjeve tė besimit bazohet nė parime tė qarta dhe tė definuara. Mė thelbėsorja nė tėrė kėtė metodologji ėshtė se gjatė argumentimit ajo bazohet nė fjalėn e Allahut tė Madhėruar (Kuran) dhe nė thėniet e tė Dėrguarit, lavdėrimi dhe paqja qofshin mbi tė, nė Sunet, dhe kjo ėshtė edhe besimi i muslimanėve tė parė (sahabėt, tabinėt dhe ata qė i kanė pasuar nė tė mirė).

Mirėpo, kėtu duhet ta kemi parasysh edhe faktin se shumica e fraksioneve qė i atribuohen Islamit thonė se argumentojnė me Kuran dhe Sunet, por megjithėkėtė nė rezultate (konkluza) kemi ndryshime dhe devijime nga ata.

Arsyeja nė kėtė qėndron se kėto fraksione para se tė fillojnė tė mbėshteten e tė argumentojnė me Kuran dhe Hadith, paraprakisht mbartin me vete ide, opinione dhe konkluza tė prodhuara nga logjika e tyre dhe mė pastaj mundohen, duke hulumtuar nė citatet sheriatike (Kuran dhe Hadith), qė tė gjejnė atė qė pėrputhet me kėto ide fikse dhe argumentojnė me to, ndėrsa ato qė nuk pėrputhen i anashkalojnė tėrėsisht. Kėshtu ata pretendojnė se janė mbėshtetur nė Kuran dhe Hadith, por nė fakt ata kanė marrė nga kėto tė dyja ēfarė u pėrshtatej dhe lanė atė qė nuk e pėlqyen.

Ndėrsa Ehli Suneti pėr tė arritur tek e vėrteta u qaset citateve sheriatike larg ēdo koncepti fiks, paraprak, dhe kėshtu arrin drejt tek e sakta tė cilėn na e tregon Allahu i Plotfuqishėm pėrmes shpalljes hyjnore.
Ehli Suneti konceptet rreth njė problematike tė caktuar i nxjerr duke i hulumtuar tė gjitha citatet nga Kurani dhe Hadithi qė flasin rreth asaj problematike, pastaj i vėshtron ato tė gjitha sė bashku dhe i studion duke krahasuar e pėrputhur domethėniet dhe nga ato nxjerr konkluzionet, pa u paraprirė atyre tė vėrtetave me ide tė ngulitura nė mendje.

Gjithashtu kėtu duhet tė sqarohet edhe fakti se Ehli Suneti nuk e anashkalon logjikėn dhe mendjen e shėndoshė, nė tė kundėrtėn, qasja ndaj argumenteve bėhet duke e pėrdorur mendjen dhe logjikėn, por Ehli Suneti nuk pranon qė peshorja esenciale tė bėhet mendja e njeriut duke anashkaluar shpalljen, pasi ajo nuk ėshtė e pėrsosur ashtu si nuk janė tė pėrsosura asnjė nga cilėsitė e tij (njeriut). Mendja dhe logjika ndikohet nga rrethi, vendi dhe koha nė tė cilin jeton, pastaj opinionet e tij janė rezultat i rrethanave tė zhvillimit tė mendjes dhe shumė indikacione tė tjera, prandaj edhe nuk do ta arrijė gjithherė t’ia qėllojė tė saktės. Po tė mos kishte nevojė mendja pėr drejtues, atėherė Allahu i Lartėsuar nuk do tė dėrgonte Profetė dhe Libra, por secilit do t’i mjaftonte mendja dhe logjika e tij pėr ta gjetur besimin dhe tė saktėn.

 

Alaudin Abazi
6.9.2009