Sistemet bankare bashkëkohore vazhdojnë të fusin ndryshime të tërësishme në lidhje me paranë dhe zhvillimin e bizneseve. Ndër këto ndryshime është edhe mënjanimi i përdorimit të parave të gatshme (cash) gjatë tregtive të ndryshme duke e zëvendësuar me paratë elektronike, të cilat i vihen në dispozicion klientit 24 orë në ditë dhe kudo që ka nevojë.

Për të krijuar një ide më të qartë mbi këto shërbime, që tani pothuajse janë bërë domosdoshmëri për secilin, do të sqarojmë më shumë duke treguar llojet e tyre, mënyrat e përdorimit, përparësitë, gjithashtu edhe qëndrimin e jurisprudencës islame rreth këtyre llojeve.

Edhe pse theksuam se institucionet shkencore sheriatike nuk i kanë shtjelluar kartelat e debitit për shkak se klienti me këtë shërbim vetëm sa ka akses te paratë e depozituara në bankë dhe nuk ka komplikime në përdorimin e kartelave të debitit, megjithëkëtë ekzistojnë disa sqarime që janë bërë nga disa fukaha bashkëkohorë, të cilët kanë folur për këtë lloj kartelash. Në vazhdim do t`i përcjellim shtjellimet e këtyre çështjeve.


Çështja e parë: Pagesa e tarifës për shërbime administrative

Zakonisht ky lloj kartelash lëshohet gratis, por në disa banka bëhet pagesa mujore e shërbimeve administrative, qoftë edhe me një shumë formale sikurse 0.50 euro në muaj. Sido që të jetë, që klienti të paguajë një taksë si shpenzim administrativ në llogari të bankës, duke mos e bazuar atë shpenzim me përqindje, por në shpenzimet reale që ka bërë banka për ta lëshuar atë produkt, konsiderohet si procedurë e lejuar në Islam.5


Çështja e dytë: A lejohet blerja e arit e argjendit me kartelë debiti

Arsyeja se pse ngrihet kjo si problematikë është se ari dhe argjendi janë nga mallrat te të cilat ndodh kamata nëse shiten ose blihen me para duke mos dorëzuar dy mallrat në të njëjtën kohë. Me fjalë të tjera, nëse blihet ari apo argjendi me para, atëherë patjetër duhet që të shkëmbehen ato (ari dhe paratë) në të njëjtin tubim (dorë më dorë). Për këtë nuk lejohet që të shkojmë te argjendari e të blejmë ar me borxh dhe nëse blejmë kështu, atëherë kemi rënë në kamatë. Muhamedi, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, thotë: "Nëse ndryshojnë këto lloje (mallrat kamatare), atëherë shisni si të doni me kusht që të jetë (shitblerja) dorë më dorë.”6

Por nëse shkojmë në argjendari dhe blejmë ar dhe në vend që të paguajmë me para të gatshme t`ia dorëzojmë kartelën bankare dhe ta bëjmë pagesën e shumës së nevojshme me kartelë direkt nga llogaria jonë, a është e lejuar kjo apo jo dhe pagesa në këtë mënyrë a nënkupton dorëzim të parave shitësit apo jo?

Përgjigja është se pagesa me kartelë është si të jetë pagesë me para të gatshme, pasi me këtë proces blerësi ia transferon paratë e nevojshme nga llogaria e tij në llogarinë e shitësit. Prandaj blerja e arit dhe e argjendit me këtë lloj kartele është e lejuar dhe nuk ka kurrfarë pengese7. 

Çështja e tretë: Tërheqja e parave nga bankomatët që u takojnë bankave të tjera

Edhe kjo çështje është e rëndësishme që të sqarohet, pasi ngrihen pikëpyetje në lidhje me të dhe pagesat shtesë, që bëhen gjatë tërheqjes së parave nga bankomatët e bankave të tjera.

Shembulli i kësaj është se nëse posedojmë kartelë nga një bankë e caktuar dhe e përdorim atë në bankomatin e një banke tjetër, pra të tërheqim para nga bankomati i bankës tjetër në të cilin nuk kemi xhirollogari, a lejohet kjo apo jo?

Dijetarët bashkëkohorë në këtë kanë dy mendime: mendimi i parë është që nuk lejohet dhe mendimi i dytë që lejohet. Ata të cilët e kanë ndaluar këtë, thonë se gjatë tërheqjes së parave nga bankomati i bankës tjetër, bëhet një pagesë prej afërsisht dy eurosh e gjysmë. Pastaj,  gjatë këtij transaksioni ne marrim hua nga kjo bankë, e cila më vonë  e rikthen atë hua nga xhirollogaria jonë në bankën në të cilën i kemi të depozituara paratë tona. P.sh., nëse ne tërheqim 200 euro nga bankomati i ndonjë banke tjetër, atëherë në fakt kemi marrë borxh nga ajo bankë. Më vonë ajo bankë e rimerr borxhin, që na kishte dhënë neve, nga banka tek e cila ne kemi llogarinë tonë, vetëm se në këtë rast ajo nuk rimerr vetëm 200 euro, por i merr 202.5 euro. Prandaj ky transaksion ka përzierje me kamatë dhe është i ndaluar.

Me gjithë këto shtjellime, e sakta është se lejohet të tërheqim para nga bankomatët e bankave të tjera për shkak se në fakt ne gjatë kësaj tërheqjeje futemi në llogarinë tonë esenciale drejtpërdrejt dhe nga ajo tërheqim paratë. Pra, nuk është e saktë se tërheqim para nga llogaria e bankës tjetër (marrim hua nga banka tjetër, të cilën më vonë ajo e rimerr nga banka jonë). Kurse puna e bankës nga bankomati i së cilës bëjmë tërheqje është se ajo vetëm na e ofron shërbimin e qasjes dhe asgjë tjetër. Prandaj,  pagesa e 2.5 eurove, të cilën e fiton banka gjatë këtij transaksioni (nëse tërheqim para nga bankomati i ndonjë banke tjetër), është pagesë e shërbimit dhe e shfrytëzimit të bankomatit. Pa dyshim se aparatet (ATM) kanë shpenzime të ndryshme, sikurse pagesa e qirasë së vendit ku vendosen ato, pagesa e rrymës, servisimi i aparatit dhe mirëmbajtja, sigurimi i linjës telefonike ose linjës së internetit, etj. Për të gjitha këto bëhen shpenzime dhe banka ka të drejtë t`i kërkojë ato.

Prandaj, nga kjo që u shtrua më lart, kuptuam se nuk ka ndonjë turbullirë apo pengesë në lejimin e tërheqjes së parave nga bankomatët e bankave të tjera dhe lejohet marrja e shumës si tarifë e shpenzimeve administrative8. 

Çështja e katërt: Mbitërheqja

Nëse i aprovohet klientit që të tërheqë shumë më të madhe sesa posedon në llogari, është e lejuar për të që të tërheqë, por të mos ketë kushtëzime për llogaritje të kamatës gjatë kësaj, qoftë edhe nëse nuk arrijmë të bëjmë pagesën në afatin e paraparë9. Për këtë do të flasim më gjerësisht kur të shtjellojmë llojin e dytë të kartelave.